Chắc hẳn ít nhất một lần trong đời bạn đã trải qua cảm giác đau rát cổ họng, khó nuốt, và có thể kèm theo sốt. Đó là những triệu chứng rất quen thuộc của viêm amidan. Tình trạng này phổ biến đến mức nhiều người thường chủ quan, xem nhẹ. Nhưng liệu Viêm Amidan Có Nguy Hiểm Không, hay chỉ là một bệnh vặt dễ dàng bỏ qua? Đây là câu hỏi khiến không ít người băn khoăn, đặc biệt là các bậc phụ huynh khi con nhỏ mắc bệnh. Hãy cùng Nha Khoa Bảo Anh tìm hiểu kỹ lưỡng về vấn đề này, từ góc nhìn của một chuyên gia bệnh lý, để bạn có cái nhìn toàn diện và không còn lo lắng thái quá hoặc ngược lại là lơ là với sức khỏe của mình và người thân nhé.
Bạn biết đấy, amidan là hai khối mô bạch huyết nằm ở hai bên thành họng, ngay phía sau lưỡi. Chúng là một phần quan trọng trong hệ thống miễn dịch của cơ thể, hoạt động như những “người gác cổng”, giúp ngăn chặn vi khuẩn và virus xâm nhập vào đường hô hấp dưới.
Amidan khẩu cái chính là thứ mà bạn dễ dàng nhìn thấy khi há miệng thật to và nhìn vào gương, hoặc khi bác sĩ yêu cầu bạn “há miệng ra, thè lưỡi”. Chúng nằm ở hai bên eo họng, trông như hai viên hạnh nhân sưng đỏ khi bị viêm. Ngoài ra còn có amidan vòm (VA), amidan lưỡi và amidan vòi, tạo thành một vòng bảo vệ quanh họng.
Viêm amidan xảy ra khi các “người gác cổng” này bị tấn công bởi tác nhân gây bệnh, phổ biến nhất là virus (chiếm khoảng 70-80% trường hợp) và vi khuẩn (đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A – Streptococcus pyogenes).
Khi virus hoặc vi khuẩn xâm nhập, amidan sẽ phản ứng bằng cách tăng cường hoạt động miễn dịch, dẫn đến sưng, đỏ và đau. Lúc này, amidan của bạn đang làm nhiệm vụ bảo vệ cơ thể, nhưng chính quá trình bảo vệ đó lại gây ra những triệu chứng khó chịu. Tương tự như viêm đường hô hấp trên, viêm amidan là một phản ứng của hệ miễn dịch đối với mầm bệnh xâm nhập qua đường thở.
Bạn có thể nhận biết viêm amidan qua các dấu hiệu quen thuộc như:
Những triệu chứng này thường xuất hiện đột ngột trong trường hợp viêm amidan cấp tính. Nếu tình trạng viêm kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, đó có thể là viêm amidan mãn tính, và lúc này, việc lo lắng viêm amidan có nguy hiểm không là hoàn toàn chính đáng.
Đây là câu hỏi trọng tâm mà chúng ta cần giải đáp. Nói một cách thẳng thắn, viêm amidan thường không nguy hiểm đến tính mạng trong hầu hết các trường hợp, đặc biệt là khi được chẩn đoán và điều trị kịp thời, đúng cách. Nhiều trường hợp viêm amidan do virus có thể tự khỏi sau vài ngày với các biện pháp chăm sóc hỗ trợ.
Tuy nhiên, không vì thế mà chúng ta được phép chủ quan. Viêm amidan, nhất là loại do vi khuẩn (liên cầu khuẩn nhóm A) gây ra, có tiềm ẩn những nguy cơ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát. Chính những biến chứng này mới là điều khiến viêm amidan trở nên đáng sợ và cần được quan tâm đúng mức.
Bạn nên cảnh giác và tìm đến bác sĩ ngay khi nhận thấy các dấu hiệu sau, vì chúng có thể là tín hiệu cho thấy viêm amidan đang diễn biến phức tạp hoặc có nguy cơ gây biến chứng:
Nếu gặp những tình huống này, đừng chần chừ. Việc tìm hiểu xem cục xương sau tai bị sưng có liên quan gì không hay các dấu hiệu khác đều cần được bác sĩ kiểm tra để loại trừ các tình trạng nguy hiểm.
Như đã đề cập, mối lo lớn nhất khi nói đến viêm amidan có nguy hiểm không chính là những biến chứng tiềm ẩn của nó. Dưới đây là một số biến chứng đáng chú ý:
Đây là biến chứng khá phổ biến, xảy ra khi nhiễm trùng lan rộng ra vùng mô xung quanh amidan, tạo thành một túi mủ. Áp xe quanh amidan thường chỉ xảy ra ở một bên, khiến bệnh nhân đau họng dữ dội một bên, rất khó nuốt (thậm chí không nuốt được nước bọt), giọng nói thay đổi (“nói ngậm hạt thị”), sưng và đau vùng cổ, khó mở miệng.
Áp xe quanh amidan cần được điều trị kịp thời bằng kháng sinh và thường phải chích rạch hoặc hút mủ để giảm áp lực và loại bỏ ổ nhiễm trùng. Nếu không điều trị, nhiễm trùng có thể lan rộng sang các khu vực khác ở cổ, thậm chí vào máu, gây nguy hiểm tính mạng.
Đây là một biến chứng nguy hiểm nhưng may mắn là ngày càng hiếm gặp ở các nước phát triển nhờ việc sử dụng kháng sinh điều trị viêm amidan do liên cầu khuẩn. Tuy nhiên, nó vẫn là một mối lo ở những nơi việc tiếp cận y tế còn hạn chế hoặc bệnh nhân không tuân thủ điều trị kháng sinh.
Sốt thấp khớp xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với liên cầu khuẩn, sản sinh ra kháng thể tấn công nhầm các mô khỏe mạnh trong cơ thể, đặc biệt là tim, khớp, não và da. Tổn thương van tim do sốt thấp khớp có thể vĩnh viễn và gây ra bệnh tim thấp (rheumatic heart disease) về sau, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và tuổi thọ.
Cũng tương tự như sốt thấp khớp, đây là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, xảy ra vài tuần sau một đợt viêm amidan (hoặc nhiễm trùng da) do liên cầu khuẩn.
Trong biến chứng này, hệ miễn dịch tạo ra các phức hợp kháng thể-kháng nguyên liên quan đến liên cầu khuẩn, lắng đọng tại cầu thận (đơn vị lọc của thận) và gây viêm. Điều này làm suy giảm chức năng lọc của thận, dẫn đến phù, tăng huyết áp, tiểu máu (nước tiểu có màu sẫm như nước vối). Hầu hết bệnh nhân phục hồi hoàn toàn chức năng thận, nhưng một số ít có thể gặp vấn đề thận lâu dài.
Khi viêm amidan tái phát nhiều lần hoặc kéo dài dai dẳng, nó trở thành viêm amidan mãn tính. Tình trạng này tuy ít gây nguy hiểm tính mạng cấp tính nhưng lại ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống:
Rõ ràng, câu hỏi viêm amidan có nguy hiểm không không chỉ gói gọn trong những biến chứng cấp tính, mà còn bao gồm cả những ảnh hưởng kéo dài của tình trạng mãn tính.
Một số đối tượng có nguy cơ cao hơn gặp các biến chứng nguy hiểm của viêm amidan, bao gồm:
Để xác định liệu viêm amidan của bạn có nguy hiểm hay không, bác sĩ cần dựa vào nhiều yếu tố:
Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng bạn đang gặp, thời gian xuất hiện, mức độ nghiêm trọng, và tiền sử bệnh tật của bạn. Sau đó, bác sĩ sẽ khám họng để quan sát amidan, tìm các dấu hiệu sưng, đỏ, mủ, và kiểm tra các hạch bạch huyết ở cổ. Việc kiểm tra các hạch vùng cổ và sau tai là rất quan trọng, tương tự như khi đánh giá tình trạng nổi hạch ở xương quai hàm trái hay cục xương sau tai bị sưng.
Trả lời ngắn gọn: Chẩn đoán dựa vào khám họng, hỏi triệu chứng và có thể dùng các xét nghiệm để xác định nguyên nhân.
Đây là bước quan trọng giúp bác sĩ phân biệt viêm amidan do virus hay vi khuẩn, từ đó quyết định phác đồ điều trị (đặc biệt là có cần dùng kháng sinh hay không):
Việc xác định chính xác nguyên nhân gây viêm amidan giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp, từ đó giảm thiểu nguy cơ viêm amidan có nguy hiểm không do biến chứng.
Phương pháp điều trị viêm amidan phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh:
Viêm amidan do virus: Vì kháng sinh không có tác dụng với virus, nên điều trị chủ yếu là hỗ trợ và làm giảm triệu chứng. Các biện pháp bao gồm nghỉ ngơi đầy đủ, uống đủ nước, súc miệng bằng nước muối ấm, sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt không kê đơn (như paracetamol, ibuprofen). Tình trạng này thường tự khỏi sau khoảng 7-10 ngày.
Viêm amidan do vi khuẩn: Đây là trường hợp cần sử dụng kháng sinh. Kháng sinh giúp tiêu diệt vi khuẩn, làm giảm triệu chứng nhanh hơn và quan trọng nhất là ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như sốt thấp khớp và viêm cầu thận.
Trả lời ngắn gọn: Dùng thuốc hạ sốt/giảm đau cho cả virus và vi khuẩn; kháng sinh chỉ dùng khi viêm amidan do vi khuẩn.
Nếu kết quả xét nghiệm xác nhận viêm amidan do liên cầu khuẩn, bác sĩ sẽ kê đơn kháng sinh. Việc tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị kháng sinh là cực kỳ quan trọng.
Dù là do virus hay vi khuẩn, việc chăm sóc tại nhà đúng cách sẽ giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn và hỗ trợ quá trình hồi phục:
Cắt amidan (tonsillectomy) là một phẫu thuật phổ biến, nhưng không phải là chỉ định cho mọi trường hợp viêm amidan. Phẫu thuật này thường được xem xét khi:
Viêm amidan tái phát quá nhiều lần trong một khoảng thời gian ngắn (ví dụ: 7 lần trong 1 năm, 5 lần/năm trong 2 năm liên tiếp, hoặc 3 lần/năm trong 3 năm liên tiếp), ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, việc học tập hoặc công việc.
Viêm amidan mãn tính gây ra các vấn đề dai dẳng như hơi thở hôi, đau họng mãn tính không đáp ứng với điều trị nội khoa.
Amidan sưng quá to gây tắc nghẽn đường thở, dẫn đến ngưng thở khi ngủ hoặc khó nuốt, khó nói.
Có biến chứng như áp xe quanh amidan tái phát.
Nghi ngờ amidan có khối u (rất hiếm).
Trả lời ngắn gọn: Cắt amidan là giải pháp khi viêm tái phát quá nhiều, gây tắc nghẽn đường thở hoặc có biến chứng nhất định, không phải cho mọi trường hợp.
Việc quyết định có cắt amidan hay không cần được cân nhắc kỹ lưỡng bởi bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng, dựa trên tần suất và mức độ nghiêm trọng của bệnh, các biến chứng đã xảy ra, và ảnh hưởng của bệnh đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Phẫu thuật cắt amidan có những rủi ro nhất định (chảy máu, nhiễm trùng, đau) và cần thời gian phục hồi, do đó không phải là một quyết định tùy tiện.
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, điều này đặc biệt đúng với viêm amidan. Để giảm nguy cơ mắc bệnh và quan trọng là giảm nguy cơ viêm amidan có nguy hiểm không do biến chứng, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
Như đã nói ở trên, có những dấu hiệu cho thấy viêm amidan của bạn có thể đang đi vào “vùng nguy hiểm” và cần được can thiệp y tế khẩn cấp. Đừng chần chừ nếu bạn hoặc người thân có một trong các triệu chứng sau:
Khó thở nghiêm trọng hoặc thở rít: Đây là dấu hiệu đường thở bị tắc nghẽn.
Cực kỳ khó nuốt: Không thể nuốt được cả nước bọt, khiến nước bọt chảy ra ngoài.
Sốt rất cao (ví dụ trên 39.5°C) không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
Đau họng dữ dội một bên, kèm theo sưng vùng cổ hoặc khó mở miệng: Gợi ý áp xe quanh amidan.
Cổ cứng hoặc đau khi gập cằm vào ngực.
Phát ban đỏ trên da giống như giấy nhám: Có thể là dấu hiệu của bệnh tinh hồng nhiệt, thường đi kèm viêm amidan do liên cầu khuẩn.
Mệt mỏi, lừ đừ, hoặc có các dấu hiệu mất nước nặng.
Các triệu chứng không cải thiện sau 48 giờ dùng kháng sinh (nếu đã được kê đơn).
Tiểu ít hơn bình thường, nước tiểu sẫm màu hoặc có máu, kèm theo phù mặt, tay, chân: Gợi ý viêm cầu thận (xuất hiện vài tuần sau đợt viêm họng).
Đau khớp, đặc biệt ở các khớp lớn (đầu gối, mắt cá chân, khuỷu tay, cổ tay), kèm theo sốt vài tuần sau đợt viêm họng: Gợi ý sốt thấp khớp.
Trả lời ngắn gọn: Gặp bác sĩ ngay nếu khó thở, cực khó nuốt, sốt rất cao, sưng đau cổ một bên, cổ cứng, phát ban, dấu hiệu biến chứng thận/khớp.
“Trong thực tế lâm sàng, chúng tôi thường gặp những trường hợp bệnh nhân nhập viện vì biến chứng của viêm amidan, mà đáng lẽ có thể phòng ngừa được nếu họ đi khám sớm hơn và tuân thủ điều trị,” Bác sĩ Chuyên khoa I Nguyễn Thị Mai, một chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực Tai Mũi Họng chia sẻ. “Nhiều người nghĩ viêm họng, viêm amidan là chuyện nhỏ, chỉ cần uống viên kháng sinh ‘quen’ là được. Nhưng chính sự tự ý dùng thuốc và bỏ qua các dấu hiệu bất thường mới là nguồn gốc của những nguy hiểm tiềm ẩn. Đặc biệt với trẻ em, việc chẩn đoán và điều trị viêm amidan do liên cầu khuẩn đúng cách rất quan trọng để phòng ngừa sốt thấp khớp và viêm cầu thận, dù tỷ lệ thấp nhưng biến chứng lại rất nghiêm trọng.”
Bác sĩ Mai cũng nhấn mạnh: “Việc theo dõi sát sao các triệu chứng, biết khi nào cần tái khám hoặc tìm kiếm trợ giúp y tế khẩn cấp là kiến thức cơ bản mà mỗi người nên có để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình. Đừng ngần ngại hỏi bác sĩ nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hay lo lắng nào về tình trạng của mình.”
Là một phần của hệ thống miễn dịch ở vùng họng, viêm amidan ít nhiều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng của bạn, mặc dù không trực tiếp gây sâu răng hay nha chu.
Do đó, việc giữ gìn sức khỏe amidan cũng góp phần duy trì một khoang miệng khỏe mạnh. Nếu bạn đang gặp phải tình trạng hôi miệng do viêm amidan, sau khi điều trị dứt điểm bệnh amidan, bạn cũng nên thăm khám nha sĩ để được tư vấn thêm về cách cải thiện hơi thở.
Qua những thông tin trên, hy vọng bạn đã có câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi “viêm amidan có nguy hiểm không”. Viêm amidan không phải lúc nào cũng nguy hiểm tính mạng, nhưng nó có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, đúng cách.
Điều quan trọng là chúng ta cần hiểu đúng về bệnh, nhận biết các dấu hiệu cảnh báo, và không chủ quan. Hãy xem amidan như một chỉ báo về tình trạng sức khỏe của hệ miễn dịch ở vùng họng. Khi amidan “lên tiếng” bằng cách sưng đau, đó là lúc cơ thể đang cần bạn chú ý.
Đừng ngại ngần tìm đến bác sĩ ngay khi có các triệu chứng nghi ngờ viêm amidan, đặc biệt là khi các dấu hiệu trở nên nặng hoặc bất thường. Chỉ có các chuyên gia y tế mới có thể chẩn đoán chính xác nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, giúp bạn tránh xa những nguy cơ tiềm ẩn. Việc chủ động chăm sóc sức khỏe, lắng nghe cơ thể và tìm kiếm sự trợ giúp chuyên nghiệp khi cần thiết là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân khỏi những hệ lụy không mong muốn của viêm amidan.
Ý kiến của bạn
Tags
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi