Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế và tử vong trên toàn thế giới. Nghe đến đột quỵ, nhiều người không khỏi lo lắng, thậm chí sợ hãi. Nhưng bạn biết không, tin vui là phần lớn các trường hợp đột quỵ hoàn toàn có thể phòng ngừa được! Đúng vậy, chỉ bằng những thay đổi nhỏ trong lối sống hàng ngày và việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ, bạn đã nắm trong tay Cách Ngăn Ngừa đột Quỵ hiệu quả nhất. Đừng nghĩ rằng đột quỵ chỉ là chuyện của người già hay những người có bệnh nền. Bất kỳ ai cũng có thể đối mặt với nguy cơ này nếu không chủ động bảo vệ bản thân. Bài viết này, được biên soạn bởi các chuyên gia bệnh lý tại NHA KHOA BẢO ANH, sẽ đi sâu vào những bí quyết giúp bạn chủ động phòng tránh căn bệnh nguy hiểm này, xây dựng một cuộc sống khỏe mạnh và trọn vẹn hơn.
Đột quỵ xảy ra khi nguồn cung cấp máu lên một phần bộ não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể, làm cho các tế bào não không nhận đủ oxy và dưỡng chất, dẫn đến hoại tử trong vài phút.
Đây là một tình trạng cấp cứu y tế cực kỳ nghiêm trọng. Tốc độ phục hồi phụ thuộc rất nhiều vào việc cấp cứu kịp thời và mức độ tổn thương.
Việc phòng ngừa đột quỵ không chỉ giúp bạn tránh khỏi nguy cơ tử vong mà còn giảm thiểu đáng kể khả năng bị tàn phế vĩnh viễn. Một cơn đột quỵ có thể để lại hậu quả nặng nề như liệt nửa người, mất khả năng nói, suy giảm trí nhớ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bản thân và gánh nặng cho gia đình. Chủ động thực hiện các cách ngăn ngừa đột quột chính là khoản đầu tư tốt nhất cho tương lai sức khỏe của bạn.
Nhiều người nghĩ rằng, chỉ khi gặp phải các vấn đề sức khỏe như trào ngược dạ dày trẻ em hay các bệnh mãn tính khác mới cần quan tâm phòng bệnh. Tuy nhiên, việc phòng ngừa các bệnh lý nguy hiểm như đột quỵ cần được chú trọng từ sớm, ngay cả khi bạn cảm thấy hoàn toàn khỏe mạnh. Tương tự như cách chúng ta tìm hiểu về cách chữa giãn dây chằng khi bị chấn thương, việc tìm hiểu về đột quỵ trước khi nó xảy ra là vô cùng cần thiết.
Có một số yếu tố khiến nguy cơ đột quỵ của bạn tăng lên mà chúng ta không thể thay đổi được.
Đó là tuổi tác (nguy cơ tăng theo tuổi, đặc biệt sau 55), giới tính (nam giới có nguy cơ cao hơn nữ giới, nhưng nguy cơ của nữ tăng sau mãn kinh), tiền sử gia đình (nếu người thân từng bị đột quỵ), và chủng tộc (một số chủng tộc có nguy cơ cao hơn). Mặc dù không thể thay đổi những yếu tố này, việc nhận biết chúng giúp bạn ý thức hơn về tình trạng của mình để tăng cường các biện pháp phòng ngừa khác.
Đây là những yếu tố mà bạn hoàn toàn có thể tác động để giảm nguy cơ đột quỵ của mình. Tập trung vào việc kiểm soát chúng chính là trọng tâm của cách ngăn ngừa đột quỵ hiệu quả.
Kiểm soát các yếu tố này đòi hỏi sự kiên trì và kỷ luật, nhưng lợi ích mang lại là vô cùng to lớn. Nó giống như việc tuân thủ liệu trình dùng thuốc trị gai cột sống để giảm đau và cải thiện vận động; việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ giúp “cột sống” sức khỏe của bạn vững chắc hơn.
Huyết áp cao là kẻ thù số một của mạch máu, là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ. Huyết áp cao liên tục làm tổn thương thành mạch máu, khiến chúng xơ cứng, dễ hình thành cục máu đông hoặc vỡ.
Bạn nên kiểm tra huyết áp thường xuyên, ít nhất mỗi năm một lần, hoặc thường xuyên hơn nếu được bác sĩ khuyên. Nếu huyết áp của bạn cao hơn 130/80 mmHg một cách nhất quán, bạn cần phải hành động. Việc kiểm soát huyết áp thường bao gồm thay đổi lối sống (giảm muối, tăng rau xanh, tập thể dục, giảm cân) và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Đừng bao giờ tự ý ngừng thuốc huyết áp dù bạn cảm thấy khỏe hơn.
Tiểu đường không được kiểm soát tốt sẽ làm tổn thương mạch máu khắp cơ thể, bao gồm cả mạch máu não. Lượng đường trong máu cao kéo dài góp phần gây xơ vữa động mạch và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
Người bệnh tiểu đường cần tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị của bác sĩ, kiểm tra đường huyết định kỳ, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và kiểm soát cân nặng. Việc này không chỉ giúp ngăn ngừa đột quỵ mà còn phòng tránh nhiều biến chứng nguy hiểm khác của tiểu đường.
Cholesterol xấu (LDL) cao và triglyceride cao có thể làm tăng mảng bám trong động mạch (xơ vữa động mạch), làm hẹp lòng mạch và cản trở dòng máu. Mảng bám này có thể bong ra, tạo thành cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu não.
Kiểm soát mỡ máu bao gồm chế độ ăn ít chất béo bão hòa và cholesterol, tăng cường chất xơ, tập thể dục và, nếu cần, sử dụng thuốc giảm mỡ máu theo chỉ định.
Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy hiểm nhất cho sức khỏe mạch máu. Hóa chất trong thuốc lá làm tổn thương thành mạch máu, tăng tốc độ xơ vữa động mạch, làm tăng huyết áp, tăng khả năng đông máu và giảm lượng oxy trong máu.
Bỏ thuốc lá là một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm để giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ, bất kể bạn đã hút thuốc bao lâu. Có nhiều phương pháp và chương trình hỗ trợ cai thuốc lá hiệu quả.
Thừa cân hoặc béo phì, đặc biệt là béo bụng, làm tăng nguy cơ huyết áp cao, tiểu đường, mỡ máu cao – tất cả đều là yếu tố nguy cơ hàng đầu của đột quỵ.
Duy trì cân nặng khỏe mạnh thông qua chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục thường xuyên là một biện pháp phòng ngừa đột quỵ cực kỳ quan trọng.
Lối sống ít vận động góp phần làm tăng cân, tăng huyết áp, tăng đường huyết và mỡ máu cao.
Tập thể dục thường xuyên giúp kiểm soát cân nặng, giảm huyết áp, tăng cholesterol tốt, cải thiện lưu thông máu và giảm stress, từ đó giảm nguy cơ đột quỵ.
Chế độ ăn nhiều muối, chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và đường có thể làm tăng huyết áp, mỡ máu và đường huyết, góp phần gây béo phì và xơ vữa động mạch.
Một chế độ ăn giàu rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, đạm ít béo và chất béo lành mạnh (dầu ô liu, cá béo, các loại hạt) là nền tảng cho sức khỏe tim mạch và mạch máu não.
Uống quá nhiều rượu bia có thể làm tăng huyết áp, góp phần gây béo phì và rối loạn nhịp tim (rung nhĩ), tất cả đều làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Uống rượu bia có chừng mực là điều cần thiết. Đối với người trưởng thành khỏe mạnh, mức khuyến cáo là không quá 2 ly mỗi ngày đối với nam và không quá 1 ly mỗi ngày đối với nữ.
Các bệnh lý về tim như rung nhĩ (loạn nhịp tim), bệnh van tim, bệnh tim bẩm sinh có thể tạo điều kiện hình thành cục máu đông trong tim, sau đó di chuyển lên não gây đột quỵ.
Nếu bạn mắc bất kỳ bệnh tim nào, hãy tuân thủ điều trị và theo dõi định kỳ của bác sĩ chuyên khoa tim mạch.
Ngưng thở khi ngủ là tình trạng đường thở bị tắc nghẽn lặp đi lặp lại khi ngủ, gây giảm nồng độ oxy trong máu và tăng huyết áp. Tình trạng này làm tăng đáng kể nguy cơ đột quỵ.
Nếu bạn có các triệu chứng như ngáy to, buồn ngủ ban ngày quá mức, hoặc người thân nhận thấy bạn ngừng thở đột ngột khi ngủ, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.
Kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ này không chỉ giúp bạn tránh đột quỵ mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể và phòng ngừa nhiều bệnh mãn tính khác, tương tự như cách chúng ta cố gắng kiểm soát các yếu tố ảnh hưởng đến bệnh alzheimer ở người cao tuổi để duy trì sức khỏe não bộ. Cả hai đều nhấn mạnh tầm quan trọng của lối sống lành mạnh và quản lý bệnh nền.
Để chủ động phòng tránh đột quỵ, bạn cần kết hợp nhiều biện pháp khác nhau, từ thay đổi lối sống đến kiểm soát y tế. Đây là những viên gạch nền tảng xây dựng bức tường thành bảo vệ bạn khỏi cơn đột quỵ.
Huyết áp cao là “sát thủ thầm lặng”, thường không có triệu chứng rõ ràng nhưng lại âm thầm phá hủy hệ mạch máu. Việc giữ huyết áp trong giới hạn an toàn (dưới 130/80 mmHg) là biện pháp phòng ngừa đột quỵ quan trọng nhất.
Làm sao để kiểm soát huyết áp hiệu quả?
Bác sĩ Lê Văn Cường, chuyên gia Tim mạch tại Hà Nội chia sẻ: “Tôi luôn nhấn mạnh với bệnh nhân rằng, kiểm soát huyết áp là nền tảng của cách ngăn ngừa đột quỵ. Nhiều người chủ quan vì không thấy triệu chứng, nhưng tổn thương mạch máu vẫn đang diễn ra âm thầm. Việc đo huyết áp định kỳ và tuân thủ điều trị là cực kỳ quan trọng.”
Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ đột quỵ lên gấp 2-4 lần. Lượng đường trong máu cao làm hỏng các mạch máu nhỏ, khiến chúng dễ bị hẹp và tắc nghẽn.
Để quản lý tiểu đường và giảm nguy cơ đột quỵ:
Cholesterol cao, đặc biệt là LDL (“cholesterol xấu”), là nguyên nhân chính gây xơ vữa động mạch. Xơ vữa làm hẹp các động mạch cung cấp máu lên não.
Làm sao để giữ mức cholesterol lý tưởng?
Đây là hai thói quen độc hại ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tim mạch và mạch máu.
Chế độ ăn đóng vai trò nền tảng trong việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ đột quỵ như huyết áp, mỡ máu, đường huyết và cân nặng.
Những nguyên tắc của một chế độ ăn giúp ngăn ngừa đột quỵ:
Hãy coi chế độ ăn lành mạnh như việc chúng ta cần dinh dưỡng đầy đủ để xương khớp khỏe mạnh, tương tự như việc quan tâm đến ung thư đại trực tràng bằng cách tăng cường chất xơ. Nó là một phần của chiến lược bảo vệ sức khỏe toàn diện, từ hệ tiêu hóa đến hệ mạch máu.
Tập thể dục là “liều thuốc” tuyệt vời giúp giảm nguy cơ đột quỵ. Vận động giúp:
Mục tiêu là ít nhất 150 phút hoạt động aerobic cường độ trung bình mỗi tuần (đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe) hoặc 75 phút cường độ cao (chạy bộ, nhảy dây). Kết hợp thêm các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp ít nhất 2 ngày mỗi tuần.
Bạn không cần phải trở thành vận động viên chuyên nghiệp. Chỉ cần bắt đầu với những thay đổi nhỏ, như đi bộ nhiều hơn trong ngày, dùng cầu thang thay vì thang máy, hoặc dành 30 phút mỗi ngày để đi bộ nhanh.
Chỉ số khối cơ thể (BMI) là một công cụ hữu ích để đánh giá cân nặng. BMI trong khoảng 18.5 đến 24.9 được coi là khỏe mạnh. Vòng eo cũng là một chỉ số quan trọng: nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ tăng nếu vòng eo nam giới lớn hơn 102 cm (40 inch) và nữ giới lớn hơn 88 cm (35 inch).
Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, hãy đặt mục tiêu giảm cân một cách từ từ và bền vững thông qua chế độ ăn uống và tập luyện. Ngay cả việc giảm một vài kg cũng đã mang lại lợi ích sức khỏe đáng kể.
Stress mãn tính và thiếu ngủ có thể ảnh hưởng tiêu cực đến huyết áp, đường huyết và sức khỏe tổng thể, từ đó làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Đây là bước quan trọng giúp bạn phát hiện sớm và kiểm soát các yếu tố nguy cơ đột quỵ trước khi chúng trở nên nghiêm trọng.
Trong các buổi khám định kỳ, bác sĩ sẽ kiểm tra huyết áp, đường huyết, mỡ máu, cân nặng và tư vấn về lối sống. Nếu cần, họ sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm hoặc thăm khám chuyên khoa sâu hơn (ví dụ, kiểm tra tim mạch). Đừng bỏ qua lịch hẹn khám sức khỏe của mình.
Nghe có vẻ nhiều việc phải làm, đúng không? Nhưng bạn không cần phải thay đổi mọi thứ cùng lúc. Hãy bắt đầu từng bước nhỏ và kiên trì.
Đột quỵ chủ yếu được chia thành hai loại chính: đột quỵ do thiếu máu cục bộ (chiếm khoảng 87% các trường hợp) và đột quỵ do xuất huyết.
May mắn thay, phần lớn các cách ngăn ngừa đột quỵ đã nêu ở trên đều hiệu quả cho cả hai loại. Việc kiểm soát huyết áp cao, quản lý tiểu đường, mỡ máu, duy trì cân nặng, bỏ hút thuốc và tập thể dục đều giúp cải thiện sức khỏe mạch máu, giảm nguy cơ cả tắc nghẽn và vỡ mạch. Tuy nhiên, kiểm soát huyết áp đặc biệt quan trọng trong việc phòng ngừa đột quỵ xuất huyết.
Không bao giờ là quá sớm hoặc quá muộn để nói chuyện với bác sĩ về việc phòng ngừa đột quỵ.
Bạn nên chủ động tìm kiếm sự tư vấn y tế nếu:
Bác sĩ sẽ đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe của bạn, xác định mức độ nguy cơ và đưa ra lời khuyên cụ thể, phù hợp với bạn. Đừng ngần ngại đặt câu hỏi cho bác sĩ về những điều bạn chưa rõ.
Yếu tố Nguy cơ | Cách Ngăn ngừa Chính | Mức độ Quan trọng |
---|---|---|
Huyết áp cao | Giảm muối, ăn lành mạnh, tập thể dục, dùng thuốc theo chỉ định | Rất Cao |
Tiểu đường | Kiểm soát đường huyết, chế độ ăn, tập thể dục, dùng thuốc | Cao |
Mỡ máu cao | Chế độ ăn lành mạnh, tập thể dục, dùng thuốc theo chỉ định | Cao |
Hút thuốc lá | Bỏ thuốc lá hoàn toàn | Rất Cao |
Béo phì / Thừa cân | Giảm cân bằng chế độ ăn và tập luyện | Cao |
Lười vận động | Tập thể dục đều đặn | Cao |
Chế độ ăn không lành mạnh | Ăn nhiều rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, đạm ít béo, chất béo lành mạnh, giảm muối | Cao |
Uống nhiều rượu bia | Uống có chừng mực hoặc bỏ hẳn | Trung bình |
Bệnh tim mạch khác (Rung nhĩ) | Tuân thủ điều trị và theo dõi bác sĩ chuyên khoa tim mạch | Rất Cao |
Ngưng thở khi ngủ | Chẩn đoán và điều trị phù hợp | Cao |
Stress mãn tính & Thiếu ngủ | Thực hành giảm stress, cải thiện chất lượng giấc ngủ | Trung bình |
Nhìn lại, bạn sẽ thấy cách ngăn ngừa đột quỵ không phải là một phương pháp duy nhất mà là sự kết hợp hài hòa của nhiều yếu tố liên quan đến lối sống và quản lý y tế. Việc này đòi hỏi một cam kết lâu dài với sức khỏe của bản thân.
Nó tương tự như cách chúng ta cần chăm sóc răng miệng hàng ngày để ngăn ngừa sâu răng và viêm nướu. Đánh răng, dùng chỉ nha khoa, khám răng định kỳ… đều là những hành động nhỏ nhưng cần thiết để bảo vệ nụ cười của bạn. Phòng ngừa đột quỵ cũng vậy, là tổng hòa của những thói quen tốt được duy trì đều đặn.
Giáo sư Trần Thị Hương, Viện Trưởng Viện Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng, nhận định: “Phòng ngừa đột quỵ không chỉ là việc kiểm soát các chỉ số y tế mà còn là việc xây dựng một lối sống chủ động, tích cực. Sự hiểu biết về các yếu tố nguy cơ và cam kết thực hiện những thay đổi lành mạnh là chìa khóa để giảm thiểu gánh nặng của đột quỵ trong cộng đồng.”
Hãy nhớ rằng, sức khỏe là tài sản quý giá nhất. Việc đầu tư vào việc phòng ngừa đột quỵ ngay từ bây giờ sẽ giúp bạn có một cuộc sống khỏe mạnh, năng động và ít phụ thuộc hơn khi về già.
Hãy tự hỏi bản thân:
Việc trả lời trung thực những câu hỏi này là bước đầu tiên để bạn nhận ra mình cần làm gì để chủ động thực hiện cách ngăn ngừa đột quỵ cho chính mình và những người thân yêu.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về sức khỏe hoặc muốn được tư vấn chi tiết hơn về cách phòng ngừa đột quỵ dựa trên tình trạng cá nhân, đừng ngần ngại liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Họ là nguồn thông tin đáng tin cậy nhất và có thể giúp bạn xây dựng một kế hoạch phòng ngừa hiệu quả. Đừng chờ đợi cho đến khi có vấn đề mới hành động. Hãy bắt đầu bảo vệ sức khỏe não bộ và mạch máu của bạn ngay từ hôm nay!
Ý kiến của bạn
Tags
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi