Giải Mã Hiện Tượng Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh: Nguyên Nhân & Cách Xử Lý

Cảm giác ớn lạnh, rét run bần bật, rồi ngay sau đó lại thấy người hầm hập nóng, thậm chí đổ mồ hôi như tắm – đây chính là biểu hiện đặc trưng của tình trạng Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh. Chắc hẳn nhiều người trong chúng ta đã từng trải qua cảm giác khó chịu này, hoặc chứng kiến người thân, đặc biệt là trẻ nhỏ, phải chịu đựng. Nó không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi rã rời mà còn gây ra không ít lo lắng: Liệu đây có phải là dấu hiệu của một căn bệnh nguy hiểm nào đó không? Hiện tượng sốt lúc nóng lúc lạnh xảy ra là do đâu và làm thế nào để ứng phó kịp thời? Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về “vị khách không mời” này của cơ thể, chúng ta sẽ cùng nhau đi sâu tìm hiểu ngọn ngành, từ nguyên nhân đến cách chăm sóc đúng cách, dựa trên kiến thức y khoa chính xác nhưng được trình bày một cách gần gũi nhất.

Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh Là Gì?

Sốt lúc nóng lúc lạnh không phải là một bệnh cụ thể, mà là một triệu chứng biểu hiện sự rối loạn điều hòa thân nhiệt của cơ thể. Khi cơ thể bị tấn công bởi tác nhân gây bệnh (như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng), hệ miễn dịch sẽ phản ứng. Một trong những phản ứng đó là việc “cài đặt lại” điểm chuẩn nhiệt độ ở vùng dưới đồi trong não – trung tâm điều khiển nhiệt độ cơ thể. Thay vì giữ ở mức 37 độ C, điểm chuẩn này có thể được nâng lên cao hơn, ví dụ 38, 39 độ C hoặc hơn.

Khi điểm chuẩn nhiệt độ tăng lên, cơ thể sẽ cảm thấy mình đang “lạnh” so với mức nhiệt độ mới được cài đặt. Để đạt được mức nhiệt độ cao hơn này, cơ thể bắt đầu tạo nhiệt và hạn chế thoát nhiệt. Quá trình tạo nhiệt diễn ra thông qua việc run cơ (rét run) – đó là lý do bạn cảm thấy ớn lạnh, thậm chí run bần bật. Mạch máu ngoại vi co lại để giảm mất nhiệt qua da, khiến da có thể xanh tái, chân tay lạnh ngắt, trong khi nhiệt độ bên trong lại đang tăng vùn vụt. Đây chính là giai đoạn “lúc lạnh” của cơn sốt.

Khi nhiệt độ cơ thể đạt đến hoặc vượt qua điểm chuẩn mới, cảm giác lạnh sẽ biến mất. Thay vào đó, bạn sẽ thấy người nóng ran, da đỏ bừng, cảm giác hầm hập. Đây là giai đoạn “lúc nóng”. Nếu cơn sốt giảm (do tác nhân gây bệnh bị khống chế, hoặc do thuốc hạ sốt), điểm chuẩn nhiệt độ ở vùng dưới đồi lại được điều chỉnh về mức bình thường. Lúc này, cơ thể lại thấy mình đang “nóng” so với điểm chuẩn mới thấp hơn, nên sẽ tìm cách giải phóng nhiệt thừa. Quá trình này bao gồm giãn mạch ngoại vi (khiến da đỏ và nóng hơn) và tăng tiết mồ hôi. Đổ mồ hôi là cách cơ thể làm mát nhanh nhất thông qua sự bay hơi. Do đó, sau khi cơn sốt đạt đỉnh hoặc hạ xuống, bạn thường cảm thấy nóng và đổ mồ hôi.

Hiểu nôm na, hiện tượng sốt lúc nóng lúc lạnh giống như việc bạn đang điều chỉnh nhiệt độ trong phòng. Lúc bạn muốn phòng ấm lên nhanh (nâng điểm chuẩn nhiệt), bạn sẽ run vì thấy lạnh so với mức mong muốn, và hệ thống sưởi hoạt động hết công suất (tạo nhiệt, hạn chế thoát nhiệt). Khi phòng đã đạt đủ ấm (đạt điểm chuẩn), bạn không còn thấy lạnh nữa, mà thấy nóng bình thường. Rồi khi bạn tắt hệ thống sưởi (sốt giảm), bạn thấy nóng quá so với nhiệt độ môi trường bình thường, nên mở cửa sổ (đổ mồ hôi) để làm mát.

Hiện tượng này cho thấy hệ miễn dịch của cơ thể đang hoạt động mạnh mẽ để đối phó với “kẻ xâm nhập”. Tuy nhiên, nó cũng là một dấu hiệu cảnh báo mà chúng ta cần chú ý.

Đối với những ai quan tâm đến các vấn đề sức khỏe cụ thể khác, chẳng hạn như các biểu hiện ở mắt, nội dung về thuốc điều trị viêm bờ mi mắt cũng cung cấp thông tin hữu ích về cách tiếp cận y tế đối với các tình trạng viêm nhiễm ở vùng mắt.

Tại Sao Khi Sốt Lại Có Lúc Nóng Lúc Lạnh?

Sốt lúc nóng lúc lạnh là kết quả của quá trình cơ thể cố gắng nâng nhiệt độ cốt lõi lên một mức cao hơn để chống lại tác nhân gây bệnh. Giai đoạn “lạnh” xảy ra khi cơ thể cảm nhận mình đang lạnh hơn điểm chuẩn mới ở vùng dưới đồi và bắt đầu các cơ chế sinh nhiệt. Giai đoạn “nóng” là khi nhiệt độ cơ thể đã đạt đến hoặc vượt qua điểm chuẩn mới.

Cơn rét run (shivering) trong giai đoạn “lạnh” là một cơ chế sinh nhiệt rất hiệu quả. Các cơ bắp co bóp liên tục một cách không chủ ý, tạo ra nhiệt lượng đáng kể. Đồng thời, mạch máu ở da co lại (vasoconstriction) làm giảm lượng máu lưu thông gần bề mặt da, từ đó hạn chế tối đa lượng nhiệt bị mất ra môi trường. Đây là lý do da bạn có thể tái nhợt và cảm giác lạnh khi sờ vào, trong khi nhiệt độ bên trong đang tăng.

Khi nhiệt độ cơ thể đã đạt đến mức “mục tiêu” mới, cơ chế sinh nhiệt dừng lại. Mạch máu ngoại vi bắt đầu giãn ra trở lại (vasodilation), cho phép máu lưu thông nhiều hơn gần da, giúp cơ thể cảm thấy nóng và da có thể đỏ bừng. Giai đoạn này thường kéo dài cho đến khi điểm chuẩn nhiệt độ được điều chỉnh lại về mức bình thường, hoặc cho đến khi cơ thể chiến thắng tác nhân gây bệnh và bắt đầu quá trình hạ nhiệt tự nhiên thông qua đổ mồ hôi.

Hiện tượng này là minh chứng cho sự phức tạp và hiệu quả của hệ thống điều hòa thân nhiệt trong cơ thể chúng ta khi phải đối mặt với sự tấn công từ bên ngoài. Nó cho thấy một cuộc chiến đang diễn ra bên trong, nơi hệ miễn dịch đang ra sức bảo vệ “thành trì” của bạn.

Những Nguyên Nhân Phổ Biến Gây Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh

Vậy, điều gì thường gây ra tình trạng này? Hiện tượng sốt lúc nóng lúc lạnh là dấu hiệu cho thấy cơ thể bạn đang phải đối phó với một “kẻ lạ mặt” nào đó. Thủ phạm phổ biến nhất chính là các loại nhiễm trùng.

Nhiễm Trùng – Thủ Phạm Hàng Đầu

Đại đa số các trường hợp sốt, bao gồm cả sốt lúc nóng lúc lạnh, đều xuất phát từ nhiễm trùng. Cơ thể phản ứng lại sự hiện diện của vi khuẩn, virus, nấm, hoặc ký sinh trùng bằng cách nâng nhiệt độ lên cao hơn. Môi trường nhiệt độ cao hơn này có thể giúp làm chậm sự phát triển và nhân lên của một số loại vi khuẩn và virus, đồng thời kích hoạt và tăng cường hoạt động của các tế bào miễn dịch.

• Nhiễm virus: Đây là nguyên nhân cực kỳ phổ biến. Cảm lạnh, cảm cúm, viêm đường hô hấp trên, viêm phế quản do virus, sốt siêu vi… đều có thể gây sốt kèm theo các triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, ho, đau họng, mệt mỏi.
• Nhiễm khuẩn: Nhiễm trùng do vi khuẩn thường gây sốt cao hơn và triệu chứng nặng hơn nhiễm virus. Các bệnh phổ biến bao gồm viêm phổi, viêm đường tiết niệu, viêm họng hạt do liên cầu khuẩn, viêm tai giữa, viêm xoang do vi khuẩn, nhiễm trùng da (như viêm mô tế bào). Vi khuẩn có thể sản sinh ra các chất độc gây tác động trực tiếp lên trung tâm điều nhiệt ở não, khiến nhiệt độ tăng vọt, đi kèm với rét run.

Các Tình Trạng Viêm Không Do Nhiễm Trùng

Mặc dù ít phổ biến hơn nhiễm trùng, nhưng một số tình trạng viêm trong cơ thể không phải do vi khuẩn hay virus cũng có thể gây sốt kèm theo cảm giác nóng lạnh thất thường. Điều này xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức hoặc nhầm lẫn tấn công các mô khỏe mạnh của chính cơ thể.

• Bệnh tự miễn: Các bệnh như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, viêm mạch máu có thể gây viêm toàn thân, dẫn đến sốt.
• Phản ứng thuốc: Một số loại thuốc có thể gây phản ứng phụ là sốt.
• Phản ứng truyền máu: Hiếm gặp, nhưng có thể xảy ra sốt và rét run sau khi truyền máu.
• Viêm tụy cấp: Viêm tụy nặng có thể gây sốt và các triệu chứng toàn thân.

Các Nguyên Nhân Ít Gặp Hơn Nhưng Đáng Chú Ý

Một số nguyên nhân khác cũng có thể gây sốt kèm theo cảm giác nóng lạnh, tuy không thường gặp bằng nhiễm trùng đường hô hấp hay tiết niệu thông thường:

• Sốt rét: Đặc trưng bởi các cơn sốt định kỳ, kèm theo rét run dữ dội và đổ mồ hôi rất nhiều. Bệnh này phổ biến ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, do ký sinh trùng sốt rét lây truyền qua muỗi Anopheles. Các cơn sốt thường có chu kỳ rõ rệt (cách nhật hoặc cách 2 ngày), và cảm giác nóng lạnh rất điển hình.
• Nhiễm khuẩn huyết (Sepsis): Đây là một tình trạng cực kỳ nguy hiểm, xảy ra khi nhiễm trùng lan rộng vào máu, gây phản ứng viêm toàn thân nghiêm trọng. Sốt cao, rét run dữ dội, tụt huyết áp, tim đập nhanh, thở gấp là những dấu hiệu cảnh báo khẩn cấp. Nhiễm khuẩn huyết cần được cấp cứu y tế ngay lập tức.
• Một số loại ung thư: Đặc biệt là ung thư hạch bạch huyết (lymphoma) hoặc ung thư máu (leukemia) có thể gây sốt không rõ nguyên nhân, đôi khi kèm theo đổ mồ hôi trộm ban đêm và sút cân.

Khi Nào Cần Cảnh Giác Với Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh?

Phần lớn các trường hợp sốt lúc nóng lúc lạnh do cảm lạnh hoặc cúm thông thường thường tự khỏi sau vài ngày khi cơ thể chiến thắng nhiễm trùng. Tuy nhiên, đôi khi nó lại là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng hơn. Việc nhận biết các dấu hiệu cảnh báo là vô cùng quan trọng để tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời.

Những Dấu Hiệu Báo Động Không Thể Bỏ Qua

Bạn cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức hoặc đến phòng cấp cứu nếu cơn sốt kèm theo bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Sốt cao liên tục: Nhiệt độ cơ thể từ 39 độ C trở lên và không hạ sau khi dùng thuốc hạ sốt thông thường. Đặc biệt với trẻ sốt 39 độ phải làm gì luôn là câu hỏi được nhiều phụ huynh quan tâm, và nhiệt độ này cần được theo dõi sát sao.
• Rét run dữ dội, không kiểm soát: Cơn rét run kéo dài, khiến bạn run lập cập toàn thân.
• Khó thở, thở nhanh, thở gấp: Cảm giác hụt hơi hoặc thấy nhịp thở nhanh bất thường.
• Đau ngực: Cơn đau tức ở ngực, đặc biệt khi hít sâu.
• Đau đầu dữ dội, cứng gáy: Có thể là dấu hiệu của viêm màng não.
• Phát ban không biến mất khi ấn vào: Có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn huyết hoặc sốt xuất huyết. Đối với triệu chứng bệnh sốt xuất huyết, phát ban là một trong những dấu hiệu đặc trưng cần đặc biệt chú ý.
• Lú lẫn, thay đổi trạng thái tinh thần: Cảm thấy mơ màng, khó tập trung, hoặc có biểu hiện hành vi bất thường.
• Đau bụng dữ dội: Đặc biệt kèm theo nôn mửa, tiêu chảy hoặc vàng da.
• Tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu đục hoặc có máu: Dấu hiệu của nhiễm trùng đường tiết niệu nghiêm trọng.
• Sưng, nóng, đỏ, đau ở một vùng cụ thể trên cơ thể: Có thể là nhiễm trùng mô mềm, áp xe.
• Sốt ở người có hệ miễn dịch suy yếu: Bệnh nhân ung thư đang điều trị hóa trị, người nhiễm HIV/AIDS, người cấy ghép tạng đang dùng thuốc chống thải ghép, người cao tuổi, trẻ sơ sinh.
• Sốt kéo dài: Kéo dài hơn 3-5 ngày mà không có dấu hiệu cải thiện, ngay cả khi nhiệt độ không quá cao.
• Mất nước nghiêm trọng: Miệng khô, không đi tiểu trong nhiều giờ, cảm thấy rất khát.

Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu nào trong danh sách này kèm theo sốt lúc nóng lúc lạnh, đừng chần chừ. Hãy tìm đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời.

Chăm Sóc Người Bị Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh Tại Nhà Như Thế Nào?

Khi cơn sốt kèm theo cảm giác nóng lạnh xuất hiện, điều đầu tiên cần làm là giữ bình tĩnh và áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà phù hợp. Tuy nhiên, luôn nhớ rằng các biện pháp này chỉ mang tính hỗ trợ và làm giảm triệu chứng tạm thời, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị nguyên nhân gốc rễ bởi bác sĩ.

Các Bước Xử Lý Ban Đầu

1. Nghỉ ngơi đầy đủ: Đây là yếu tố quan trọng nhất giúp cơ thể có đủ năng lượng để chiến đấu với tác nhân gây bệnh. Hãy nằm nghỉ ở nơi yên tĩnh, thoáng mát.
2. Uống đủ nước: Sốt, đặc biệt là khi đổ mồ hôi, có thể gây mất nước. Hãy uống nhiều nước lọc, nước oresol (đặc biệt nếu có nôn hoặc tiêu chảy), nước ép trái cây (không quá ngọt), hoặc súp loãng. Uống từng ngụm nhỏ và thường xuyên, không nên đợi đến khi khát mới uống.
3. Theo dõi nhiệt độ: Sử dụng nhiệt kế để đo nhiệt độ cơ thể định kỳ (ví dụ, 2-4 tiếng một lần) để theo dõi diễn biến của cơn sốt. Điều này giúp bạn biết khi nào nhiệt độ tăng cao cần can thiệp và khi nào cần tìm kiếm sự trợ giúp y tế.
4. Sử dụng thuốc hạ sốt (nếu cần): Các loại thuốc không kê đơn như Paracetamol (Acetaminophen) hoặc Ibuprofen có thể giúp hạ sốt và giảm cảm giác khó chịu, đau nhức. Luôn tuân thủ hướng dẫn về liều lượng và khoảng cách giữa các lần dùng được ghi trên bao bì hoặc theo chỉ định của bác sĩ. Không dùng quá liều quy định. Đối với trẻ em, việc dùng thuốc hạ sốt cần đặc biệt thận trọng và tuân theo cân nặng, độ tuổi. Nếu trẻ sốt 38 độ nên làm gì, việc theo dõi sát sao và dùng thuốc khi cần thiết là quan trọng.
5. Mặc quần áo thoáng mát: Khi đang trong giai đoạn “nóng”, hãy mặc quần áo mỏng, rộng rãi để cơ thể dễ dàng thoát nhiệt qua da. Tránh đắp chăn quá dày. Ngược lại, khi đang rét run, bạn có thể đắp chăn nhẹ để giữ ấm, nhưng nên cởi bớt khi cảm giác rét run qua đi và bắt đầu thấy nóng.
6. Chườm ấm: Sử dụng khăn ẩm, vắt khô nước và lau nhẹ lên trán, nách, bẹn. Nước sẽ bay hơi và giúp làm mát da, giảm cảm giác nóng. Lưu ý chỉ chườm ấm, không dùng nước lạnh hoặc đá vì có thể gây co mạch, làm nhiệt độ bên trong cơ thể tăng lên.

Những Lưu Ý Quan Trọng Khi Chăm Sóc

• Không “ủ” bệnh: Quan niệm cũ cho rằng “ủ” bệnh, mặc thật nhiều quần áo để toát mồ hôi sẽ giúp hạ sốt là sai lầm và nguy hiểm. Việc này cản trở quá trình thoát nhiệt của cơ thể, có thể làm nhiệt độ tăng cao hơn và gây nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ em.
• Không dùng aspirin cho trẻ em: Aspirin không được khuyến cáo sử dụng cho trẻ em dưới 18 tuổi để hạ sốt hoặc giảm đau do nguy cơ mắc hội chứng Reye, một tình trạng nghiêm trọng ảnh hưởng đến não và gan.
• Theo dõi các triệu chứng khác: Bên cạnh cơn sốt, hãy chú ý đến các triệu chứng đi kèm khác như ho, khó thở, đau họng, phát ban, đau bụng… Những triệu chứng này giúp bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân gây sốt.
• Khi nào đưa đi khám? Như đã đề cập ở phần trên, nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm nào, hoặc nếu sốt kéo dài, không cải thiện sau khi áp dụng các biện pháp tại nhà, hãy đưa người bệnh đến cơ sở y tế.
• Không tự ý dùng kháng sinh: Kháng sinh chỉ có tác dụng với nhiễm khuẩn. Hầu hết các trường hợp sốt do virus sẽ không đáp ứng với kháng sinh. Việc lạm dụng kháng sinh không chỉ không hiệu quả mà còn có thể gây tác dụng phụ và góp phần vào tình trạng kháng kháng sinh đáng báo động hiện nay.

Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh Ở Trẻ Em Có Khác Gì Người Lớn?

Hiện tượng sốt lúc nóng lúc lạnh ở trẻ em về cơ bản cũng diễn ra theo cơ chế tương tự như người lớn. Tuy nhiên, có một số điểm khác biệt quan trọng mà cha mẹ cần lưu ý:

Trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh, có hệ thống điều hòa thân nhiệt chưa hoàn thiện như người lớn. Do đó, nhiệt độ cơ thể của trẻ có thể tăng và giảm đột ngột hơn. Cơn rét run ở trẻ nhỏ có thể không rõ ràng bằng ở người lớn, thay vào đó trẻ có thể run nhẹ hoặc chỉ quấy khóc, tím tái chân tay.

Sốt cao ở trẻ em tiềm ẩn nguy cơ co giật do sốt, đặc biệt là ở trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi. Mặc dù co giật do sốt thường lành tính và không gây tổn thương não vĩnh viễn, nhưng nó rất đáng sợ đối với cha mẹ và cần được theo dõi, xử lý đúng cách.

Khi trẻ bị sốt kèm theo cảm giác nóng lạnh, cha mẹ cần:

• Theo dõi sát nhiệt độ: Đo nhiệt độ thường xuyên hơn, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.
• Chú ý các dấu hiệu đi kèm: Quấy khóc bất thường, bỏ bú/bỏ ăn, phát ban, khó thở, li bì, co giật.
• Xử lý hạ sốt đúng cách: Áp dụng các biện pháp hạ sốt vật lý như cởi bớt quần áo, chườm ấm. Sử dụng thuốc hạ sốt theo liều lượng và loại thuốc phù hợp với cân nặng và độ tuổi của trẻ, theo hướng dẫn của bác sĩ. Việc trẻ sốt 38 độ nên làm gì hay trẻ sốt 39 độ phải làm gì cần có hướng dẫn cụ thể, và không phải lúc nào sốt cũng cần dùng thuốc ngay lập tức.
• Bù nước đầy đủ: Khuyến khích trẻ uống nhiều nước, sữa, oresol (với liều lượng phù hợp).
• Tìm kiếm sự trợ giúp y tế kịp thời: Nếu trẻ sốt cao không hạ, có dấu hiệu nguy hiểm, hoặc cha mẹ cảm thấy lo lắng, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ nhi khoa ngay. Tương tự, khi bé sốt chân tay lạnh, đây có thể là dấu hiệu cơ thể đang cố gắng giữ nhiệt, cần được theo dõi và xử lý phù hợp.

Bác Sĩ Chẩn Đoán Nguyên Nhân Gây Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh Bằng Cách Nào?

Khi bạn đến gặp bác sĩ vì tình trạng sốt lúc nóng lúc lạnh, họ sẽ tiến hành các bước để xác định nguyên nhân gốc rễ. Quá trình chẩn đoán thường bao gồm:

1. Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về các triệu chứng của bạn:

   • Cơn sốt bắt đầu từ khi nào? Diễn biến ra sao (lúc nóng lúc lạnh có chu kỳ hay không)? Nhiệt độ cao nhất là bao nhiêu?
   • Có kèm theo triệu chứng nào khác không (ho, sổ mũi, đau họng, đau đầu, đau bụng, tiêu chảy, phát ban, đau nhức cơ thể, đau khi tiểu)?
   • Bạn đã dùng thuốc gì chưa và có hiệu quả không?
   • Bạn có tiền sử bệnh lý gì đặc biệt không (bệnh mãn tính, suy giảm miễn dịch)?
   • Gần đây có đi du lịch đến vùng dịch tễ không (đặc biệt là các vùng có sốt rét, sốt xuất huyết)?
   • Có tiếp xúc với người bệnh không?
   • Nghề nghiệp hoặc các yếu tố phơi nhiễm khác (ví dụ, tiếp xúc với động vật)?

2. Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ khám tổng quát để tìm kiếm các dấu hiệu của bệnh: đo huyết áp, nhịp tim, nhịp thở, nghe phổi, kiểm tra họng, tai, da, sờ nắn bụng, kiểm tra các hạch bạch huyết.

3. Chỉ định xét nghiệm (nếu cần): Dựa trên bệnh sử và kết quả khám lâm sàng, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm để xác định chính xác nguyên nhân:

   • Xét nghiệm máu: Công thức máu (đánh giá số lượng bạch cầu, hồng cầu, tiểu cầu – giúp phân biệt nhiễm virus hay vi khuẩn), tốc độ máu lắng (ESR) hoặc protein phản ứng C (CRP) (đánh giá mức độ viêm), cấy máu (nếu nghi ngờ nhiễm khuẩn huyết), xét nghiệm tìm ký sinh trùng sốt rét.
   • Xét nghiệm nước tiểu: Tổng phân tích nước tiểu và cấy nước tiểu (nếu nghi ngờ nhiễm trùng đường tiết niệu).
   • Xét nghiệm đờm hoặc dịch tiết đường hô hấp: Tìm virus hoặc vi khuẩn (nếu nghi ngờ viêm phổi, viêm phế quản).
   • Chụp X-quang ngực: Nếu nghi ngờ viêm phổi.
   • Các xét nghiệm chuyên sâu khác: Tùy thuộc vào các triệu chứng đi kèm và chẩn đoán sơ bộ (ví dụ, xét nghiệm tìm virus cụ thể, xét nghiệm miễn dịch).

Quá trình này giúp bác sĩ loại trừ các nguyên nhân ít nghiêm trọng và tập trung vào việc xác định “kẻ thủ ác” chính gây ra cơn sốt kèm cảm giác nóng lạnh của bạn, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Làm Sao Để Phòng Ngừa Tình Trạng Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh?

Vì hầu hết các trường hợp sốt lúc nóng lúc lạnh đều do nhiễm trùng, nên các biện pháp phòng ngừa chủ yếu tập trung vào việc giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc và lây lan các tác nhân gây bệnh này.

• Giữ vệ sinh cá nhân tốt:

  • Rửa tay thường xuyên và đúng cách: Sử dụng xà phòng và nước sạch, rửa kỹ trong ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn, sau khi ho hoặc hắt hơi, sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc các bề mặt công cộng. Nếu không có xà phòng và nước, hãy dùng dung dịch sát khuẩn tay nhanh chứa ít nhất 60% cồn.
  • Tránh chạm tay lên mặt: Mắt, mũi và miệng là những cửa ngõ chính để virus và vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.
  • Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi: Sử dụng khăn giấy rồi vứt ngay vào thùng rác, hoặc ho/hắt hơi vào khuỷu tay.

• Tiêm phòng đầy đủ: Vaccine là một trong những biện pháp phòng ngừa nhiễm trùng hiệu quả nhất. Hãy tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine được khuyến cáo, bao gồm vaccine cúm hàng năm (đặc biệt quan trọng với người cao tuổi, trẻ em, người có bệnh mãn tính) và các vaccine khác như vaccine phế cầu, thủy đậu, sởi, quai bị, rubella…

• Tránh tiếp xúc gần với người bệnh: Hạn chế tiếp xúc trực tiếp (ôm, hôn) và giữ khoảng cách với những người đang bị ốm.

• Giữ vệ sinh môi trường sống: Vệ sinh nhà cửa, nơi làm việc, đồ dùng cá nhân thường xuyên.

• Chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống khoa học: Ăn đủ chất, ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức đề kháng của cơ thể trước các tác nhân gây bệnh.

• Quản lý căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể làm suy yếu hệ miễn dịch. Tìm kiếm các phương pháp thư giãn phù hợp.

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Áp dụng những thói quen đơn giản này không chỉ giúp bạn phòng ngừa sốt lúc nóng lúc lạnh mà còn bảo vệ sức khỏe tổng thể của bạn khỏi vô số tác nhân gây bệnh khác trong cuộc sống hàng ngày.

Những Sai Lầm Thường Gặp Khi Xử Lý Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh

Trong lúc bối rối vì cơn sốt kèm cảm giác nóng lạnh, nhiều người có thể mắc phải những sai lầm phổ biến, vô tình làm tình trạng thêm tồi tệ hoặc cản trở quá trình phục hồi.

• Tự ý dùng thuốc kháng sinh: Như đã nói ở trên, kháng sinh chỉ diệt được vi khuẩn. Nếu sốt do virus, dùng kháng sinh hoàn toàn không có tác dụng, thậm chí còn gây hại. Chỉ dùng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ sau khi đã xác định nguyên nhân do vi khuẩn.

• Dùng thuốc hạ sốt không đúng liều hoặc quá liều: Việc dùng không đủ liều sẽ không hiệu quả, còn dùng quá liều, đặc biệt là Paracetamol, có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng. Cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn sử dụng.

• “Ủ” ấm quá mức: Mặc quần áo dày cộm, đắp chăn kín mít khi đang sốt nóng sẽ cản trở quá trình thoát nhiệt tự nhiên của cơ thể, làm nhiệt độ tăng cao hơn, tăng nguy cơ biến chứng.

• Dùng nước lạnh hoặc đá để chườm/tắm: Nước lạnh gây co mạch máu ngoại vi, làm giảm sự lưu thông máu đến da và cản trở quá trình giải phóng nhiệt. Điều này có thể làm nhiệt độ cốt lõi của cơ thể tăng lên, gây phản tác dụng. Chỉ nên chườm ấm hoặc tắm nước ấm.

• Không bù đủ nước: Sốt làm cơ thể mất nước qua hơi thở, mồ hôi. Mất nước có thể làm tình trạng mệt mỏi nặng hơn và gây ra các biến chứng khác.

• Bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo: Cho rằng sốt kèm nóng lạnh là bình thường và không đi khám ngay cả khi có các triệu chứng nguy hiểm kèm theo.

• Ép ăn khi không muốn: Khi sốt, cơ thể thường mệt mỏi và chán ăn. Thay vì ép ăn, hãy tập trung vào việc bù nước và cung cấp các món dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng dạng lỏng như súp, cháo.

• Không nghỉ ngơi: Cố gắng làm việc, học tập bình thường khi đang bị sốt sẽ khiến cơ thể kiệt sức và làm chậm quá trình phục hồi.

Tránh những sai lầm này sẽ giúp bạn vượt qua cơn sốt kèm cảm giác nóng lạnh một cách an toàn và hiệu quả hơn.

Mối Liên Hệ Giữa Sốt Lúc Nóng Lúc Lạnh Và Sức Khỏe Răng Miệng

Bạn có thể thắc mắc, tại sao một bài viết về sốt lúc nóng lúc lạnh lại xuất hiện trên website của một phòng khám nha khoa? Mối liên hệ giữa hai vấn đề này có thể không rõ ràng ngay lập tức, nhưng trên thực tế, sức khỏe răng miệng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân, và ngược lại.

Các nhiễm trùng nghiêm trọng trong khoang miệng, ví dụ như:

• Áp xe răng, áp xe lợi: Tình trạng nhiễm khuẩn nặng tạo thành túi mủ ở chân răng hoặc trong mô lợi.
• Viêm tủy răng cấp nặng: Khi tủy răng bị nhiễm trùng và viêm nặng.
• Viêm quanh răng cấp tính: Nhiễm trùng mô nâng đỡ răng lan rộng.

Những nhiễm trùng này nếu không được điều trị kịp thời có thể lan rộng sang các vùng xung quanh, hoặc thậm chí đi vào máu, gây ra nhiễm trùng toàn thân. Khi nhiễm trùng lan rộng, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách gây sốt. Trong những trường hợp này, sốt có thể kèm theo cảm giác rét run và nóng lạnh thất thường, tương tự như các nhiễm trùng ở bộ phận khác của cơ thể.

Một áp xe răng nghiêm trọng không chỉ gây đau đớn dữ dội tại chỗ mà còn có thể khiến người bệnh sốt cao, mệt mỏi, sưng mặt, và có cảm giác sốt lúc nóng lúc lạnh. Đây là dấu hiệu cho thấy nhiễm trùng đang khá nặng và cần được can thiệp nha khoa khẩn cấp (như dẫn lưu mủ, điều trị tủy, hoặc nhổ răng nếu cần) kết hợp với dùng kháng sinh nếu có chỉ định của bác sĩ.

Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe răng miệng định kỳ. Khám răng miệng 6 tháng một lần giúp phát hiện sớm các vấn đề như sâu răng, viêm lợi, viêm quanh răng trước khi chúng trở nên nghiêm trọng và dẫn đến các biến chứng toàn thân như sốt hoặc nhiễm trùng lan rộng.

Giữ gìn vệ sinh răng miệng tốt mỗi ngày (đánh răng ít nhất 2 lần, dùng chỉ nha khoa) là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để phòng ngừa các nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân, bao gồm cả nguy cơ gây ra các cơn sốt kèm nóng lạnh khó chịu.

Trích dẫn từ chuyên gia giả định: “Khi thấy bệnh nhân có biểu hiện sốt kèm theo rét run, chúng tôi luôn đặt ra nhiều câu hỏi về nguyên nhân có thể. Đó có thể là nhiễm trùng hô hấp, tiết niệu, hoặc thậm chí là những ổ nhiễm trùng khu trú ở những vị trí ít ngờ tới hơn như trong răng miệng,” Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, chuyên gia Nội khoa chia sẻ. “Việc khám lâm sàng kỹ lưỡng và phối hợp các xét nghiệm cần thiết là chìa khóa để xác định đúng ‘thủ phạm’ và đưa ra phương pháp điều trị trúng đích, giúp bệnh nhân thoát khỏi tình trạng sốt khó chịu này một cách nhanh chóng và an toàn.”

Kết Luận

Hiện tượng sốt lúc nóng lúc lạnh là một triệu chứng phổ biến, thường là tín hiệu cho thấy cơ thể bạn đang nỗ lực chống lại một loại nhiễm trùng hoặc tình trạng viêm nào đó. Cảm giác rét run và nóng ran là biểu hiện của quá trình cơ thể điều chỉnh nhiệt độ để tạo ra môi trường bất lợi cho tác nhân gây bệnh.

Mặc dù trong nhiều trường hợp, đây chỉ là dấu hiệu của các bệnh thông thường như cảm cúm và sẽ tự khỏi, nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Việc nhận biết được các nguyên nhân phổ biến và đặc biệt là các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm đi kèm là vô cùng quan trọng.

Hãy luôn chú ý lắng nghe cơ thể mình. Nếu bạn hoặc người thân trải qua tình trạng sốt lúc nóng lúc lạnh, hãy áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà đúng cách như nghỉ ngơi, bù nước, và dùng thuốc hạ sốt hợp lý. Tuyệt đối tránh những sai lầm phổ biến có thể gây hại.

Quan trọng nhất, đừng ngần ngại tìm kiếm sự trợ giúp y tế chuyên nghiệp khi cần. Bác sĩ với kinh nghiệm và các công cụ chẩn đoán hiện đại sẽ giúp xác định chính xác nguyên nhân gây sốt và đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả nhất.

Sức khỏe là vốn quý nhất. Việc chủ động tìm hiểu thông tin, chăm sóc bản thân đúng cách và tìm đến chuyên gia y tế khi có vấn đề là cách tốt nhất để bảo vệ “tài sản” vô giá này. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích về hiện tượng sốt lúc nóng lúc lạnh. Nếu có bất kỳ câu hỏi hoặc lo lắng nào về sức khỏe, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ.