Tự dưng sờ thấy một cục nhỏ hay một vùng sưng nhẹ dưới cánh tay? Cảm giác đó có thể khiến không ít người giật mình, lo lắng không biết “mình Bị Nổi Hạch ở Nách là dấu hiệu của bệnh gì?”. Đừng vội hoang mang bạn nhé, bởi hiện tượng này khá phổ biến và trong phần lớn trường hợp, nó không phải là tín hiệu đáng ngại. Tuy nhiên, việc hiểu rõ về “nổi hạch ở nách” là gì, nguyên nhân do đâu, và khi nào cần tìm đến bác sĩ là vô cùng quan trọng. Bài viết này, được chia sẻ từ góc nhìn chuyên môn nhưng với ngôn ngữ gần gũi, sẽ giúp bạn giải đáp những băn khoăn đó, trang bị kiến thức cần thiết để chăm sóc sức khỏe bản thân một cách chủ động.
Tương tự như việc tìm hiểu về [nổi hạch ở trước tai phải], việc nhận biết và hiểu về hạch bạch huyết ở nách cũng là một phần quan trọng của việc theo dõi sức khỏe cơ thể. Chúng ta sẽ cùng đi sâu vào vấn đề này ngay bây giờ.
Hạch ở nách là gì?
Hạch ở nách, hay chính xác hơn là hạch bạch huyết vùng nách, là một phần cấu trúc của hệ bạch huyết trong cơ thể chúng ta. Chúng là những khối mô nhỏ, có hình bầu dục, kích thước thường chỉ khoảng hạt đậu hoặc nhỏ hơn khi ở trạng thái bình thường và khỏe mạnh. Vùng nách tập trung một lượng lớn các hạch bạch huyết, đóng vai trò như những “trạm kiểm soát” quan trọng của hệ miễn dịch. Khi bạn sờ thấy “bị nổi hạch ở nách”, tức là các hạch này đã sưng to hơn bình thường, có thể là do chúng đang hoạt động mạnh mẽ để chống lại tác nhân gây bệnh nào đó.
“Hệ bạch huyết là mạng lưới phức tạp chạy khắp cơ thể, bao gồm các mạch bạch huyết, mô bạch huyết và các hạch bạch huyết. Vùng nách là một trong những nơi tập trung nhiều hạch nhất, cùng với cổ, bẹn và vùng bụng,” Bác sĩ Nguyễn Văn Bình, chuyên khoa Nội tổng quát chia sẻ. “Hiểu đúng về chức năng của hạch giúp chúng ta bớt lo lắng khi phát hiện chúng sưng lên.”
Vai trò của hạch bạch huyết trong cơ thể?
Bạn cứ hình dung thế này cho dễ nhé: Hệ bạch huyết giống như một mạng lưới thoát nước và “nhà máy lọc” của cơ thể. Các hạch bạch huyết chính là “nhà máy lọc” đó. Chúng chứa đầy các tế bào miễn dịch đặc biệt, chủ yếu là tế bào lympho B và T. Nhiệm vụ chính của hạch là lọc sạch dịch bạch huyết (một loại dịch lỏng mang theo chất thải, tế bào bất thường, vi khuẩn, virus…) trước khi dịch này quay trở lại hệ tuần hoàn máu.
Khi cơ thể bị tấn công bởi vi khuẩn, virus, tế bào ung thư hoặc bất kỳ tác nhân gây hại nào, các “lính gác” (tế bào miễn dịch) trong hạch sẽ nhận diện chúng. Lúc này, các tế bào miễn dịch sẽ tăng sinh nhanh chóng để sẵn sàng chiến đấu. Chính sự tăng sinh này làm cho kích thước của hạch tăng lên, gây ra hiện tượng “bị nổi hạch ở nách” hoặc bất kỳ vùng nào có hạch. Do đó, sưng hạch thường là một dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch của bạn đang làm việc cật lực.
Đây là câu hỏi khiến nhiều người băn khoăn nhất. Việc bị nổi hạch ở nách có thể do rất nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những vấn đề rất đơn giản đến những tình trạng cần được chú ý y tế. Phần lớn các trường hợp sưng hạch nách là do phản ứng viêm hoặc nhiễm trùng lành tính.
“Đa số các trường hợp sưng hạch nách mà chúng tôi tiếp nhận là do các nguyên nhân không nguy hiểm, liên quan đến phản ứng viêm hoặc nhiễm trùng thông thường,” Bác sĩ Lê Thị Mai, chuyên gia Bệnh truyền nhiễm cho biết. “Tuy nhiên, việc loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng là cần thiết.”
Hãy cùng điểm qua những “thủ phạm” thường gặp nhất:
Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng bị nổi hạch ở nách. Khi có một ổ nhiễm trùng ở vùng cánh tay, bàn tay, ngón tay, thành ngực hoặc thậm chí là từ vú (đặc biệt ở phụ nữ), các tác nhân gây bệnh sẽ theo đường bạch huyết di chuyển đến các hạch ở nách. Tại đây, hệ miễn dịch sẽ “phát hiện” và kích hoạt phản ứng.
Khi sưng hạch do nhiễm trùng, hạch thường có đặc điểm là mềm, di động khi sờ nắn và có thể gây đau. Vùng da trên hạch có thể đỏ và ấm hơn bình thường.
Đôi khi, việc bị nổi hạch ở nách không phải do bệnh tật mà là một phản ứng hoàn toàn bình thường của cơ thể sau khi tiêm vaccine hoặc sử dụng một số loại thuốc.
Đây là những nguyên nhân lành tính và thường tự khỏi, nhưng vẫn nên thông báo cho bác sĩ nếu bạn lo lắng, đặc biệt là sau khi tiêm vaccine.
Đôi khi, một chấn thương nhỏ hoặc tình trạng viêm đơn giản ở vùng cánh tay hay thành ngực cũng có thể khiến hạch nách sưng lên.
Ví dụ, nếu bạn bị va đập mạnh vào cánh tay, bị bỏng nhẹ, hoặc bị viêm da do tiếp xúc với hóa chất, hệ bạch huyết tại vùng đó sẽ hoạt động tích cực hơn để “dọn dẹp” các tế bào bị tổn thương và ngăn ngừa nhiễm trùng. Điều này có thể dẫn đến sưng hạch tạm thời. Tương tự như khi [đầu ngón tay bị sưng và nhức] sau một tai nạn nhỏ, cơ thể sẽ tăng cường phản ứng miễn dịch cục bộ.
Trong các bệnh tự miễn, hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm các tế bào khỏe mạnh của chính mình. Một số bệnh tự miễn có thể gây sưng hạch bạch huyết ở nhiều nơi trên cơ thể, bao gồm cả vùng nách.
Sưng hạch trong các bệnh tự miễn thường đi kèm với các triệu chứng đặc trưng khác của bệnh.
Vùng nách bị sưng và đỏ do viêm nhiễm gây nổi hạch bạch huyết
Đây là nguyên nhân khiến nhiều người sợ hãi nhất khi bị nổi hạch ở nách, và đúng là trong một số trường hợp, hạch nách sưng có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là đây không phải là nguyên nhân phổ biến nhất.
Mặc dù khả năng này có tồn tại, nhưng không phải cứ bị nổi hạch ở nách là ung thư. Sự khác biệt về đặc điểm của hạch (độ đau, di động, kích thước, tốc độ phát triển) và các triệu chứng kèm theo thường giúp bác sĩ định hướng nguyên nhân. Đó là lý do tại sao việc thăm khám y tế khi phát hiện hạch bất thường là rất quan trọng.
“Khi kiểm tra hạch nách, chúng tôi chú ý đến kích thước, mật độ (mềm hay cứng), độ di động (có dính vào mô xung quanh không), và sự hiện diện của cảm giác đau,” Giáo sư Trần Quốc Việt, chuyên gia Ung bướu giải thích. “Hạch sưng do nhiễm trùng thường mềm, đau và di động, trong khi hạch nghi ngờ ác tính có xu hướng cứng, không đau và ít di động hơn. Tuy nhiên, những đặc điểm này không phải lúc nào cũng rõ ràng và cần được đánh giá bởi chuyên gia.”
Làm sao để biết mình đang bị nổi hạch ở nách và hạch đó trông/cảm giác như thế nào? Việc tự kiểm tra và nhận biết các đặc điểm của hạch sưng có thể giúp bạn mô tả rõ hơn tình trạng cho bác sĩ.
Khi sờ nắn vùng nách, bạn có thể cảm nhận:
Hạch sưng do nhiễm trùng hoặc viêm thường mềm, di động và đau. Ngược lại, hạch sưng do ung thư hoặc di căn có xu hướng cứng chắc, không đau và ít di động hoặc cố định. Tuy nhiên, không phải lúc nào các đặc điểm này cũng rõ ràng 100%, nên đừng tự chẩn đoán cho mình dựa trên những đặc điểm này thôi nhé.
Ngoài việc bị nổi hạch ở nách, bạn có thể gặp các triệu chứng khác tùy thuộc vào nguyên nhân:
Việc ghi nhận tất cả các triệu chứng đi kèm sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn.
Đây là câu hỏi cực kỳ quan trọng! Mặc dù phần lớn các trường hợp bị nổi hạch ở nách là lành tính, nhưng không nên chủ quan. Bạn cần tìm đến bác sĩ để được thăm khám và tư vấn nếu:
Đừng trì hoãn việc đi khám bác sĩ khi xuất hiện một trong những dấu hiệu trên. Việc chẩn đoán sớm luôn mang lại tiên lượng tốt hơn cho bất kỳ bệnh lý nào, đặc biệt là các bệnh lý nghiêm trọng.
Khi bạn đến gặp bác sĩ vì bị nổi hạch ở nách, bác sĩ sẽ thực hiện một quy trình chẩn đoán để xác định nguyên nhân. Quá trình này thường bao gồm:
Đây là bước đầu tiên và rất quan trọng. Bác sĩ sẽ hỏi bạn về tiền sử bệnh, các triệu chứng bạn đang gặp phải (thời gian xuất hiện hạch, tốc độ phát triển, có đau không, có triệu chứng kèm theo nào khác không…). Sau đó, bác sĩ sẽ trực tiếp sờ nắn (khám thực thể) vùng nách và các vùng hạch khác trên cơ thể (cổ, bẹn…) để đánh giá kích thước, hình dạng, mật độ, độ di động và cảm giác đau của hạch. Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra các vùng lân cận như tay, ngực, thành ngực để tìm dấu hiệu nhiễm trùng, viêm nhiễm hoặc khối u nguyên phát.
“Thông qua việc sờ nắn kỹ lưỡng và lắng nghe cẩn thận mô tả của bệnh nhân về các triệu chứng, chúng tôi thường có thể định hướng ban đầu về nguyên nhân gây sưng hạch,” Bác sĩ Nguyễn Văn Bình cho biết. “Đây là nền tảng để quyết định cần thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng nào tiếp theo.”
Tùy thuộc vào kết quả khám lâm sàng và những nghi ngờ ban đầu, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm để làm rõ nguyên nhân:
Quá trình chẩn đoán có thể mất vài ngày hoặc vài tuần tùy thuộc vào loại xét nghiệm cần thực hiện và kết quả.
Việc điều trị tình trạng bị nổi hạch ở nách hoàn toàn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra nó. Không có một phương pháp điều trị chung cho tất cả các trường hợp.
“Điều trị hạch sưng về bản chất là điều trị nguyên nhân gốc rễ. Khi nguyên nhân được giải quyết, hạch thường sẽ tự xẹp xuống,” Bác sĩ Lê Thị Mai khẳng định.
Trong một số trường hợp, đặc biệt là khi hạch sưng nhỏ, mềm, di động, không đau và không kèm theo các triệu chứng đáng ngại khác, bác sĩ có thể quyết định chỉ cần theo dõi. Bạn sẽ được hướng dẫn theo dõi sự thay đổi kích thước và đặc điểm của hạch, và tái khám sau một thời gian nhất định để bác sĩ đánh giá lại. Điều này thường xảy ra khi nguyên nhân nghi ngờ là do phản ứng viêm nhẹ hoặc sau một đợt ốm vặt.
Nếu kết quả sinh thiết xác nhận hạch sưng là do ung thư (lymphoma hoặc di căn), kế hoạch điều trị sẽ phức tạp hơn và phụ thuộc vào loại ung thư, giai đoạn bệnh và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
Đối với những trường hợp này, việc điều trị cần được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa ung bướu.
Vì bị nổi hạch ở nách chủ yếu là phản ứng của cơ thể trước các tác nhân gây bệnh hoặc viêm nhiễm, việc phòng ngừa tập trung vào giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với các tác nhân đó và giữ gìn sức khỏe tổng thể. Không có cách nào để ngăn chặn hoàn toàn việc hạch sưng (vì đó là một phản ứng miễn dịch bình thường), nhưng bạn có thể giảm thiểu khả năng hạch sưng do các nguyên nhân phổ biến:
Việc phòng ngừa về cơ bản là duy trì một lối sống lành mạnh và chăm sóc cơ thể cẩn thận để giảm thiểu gánh nặng cho hệ miễn dịch.
Đối với một vấn đề khác liên quan đến da liễu như [nguyên nhân bị lang ben], việc giữ vệ sinh cơ thể cũng đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa. Mặc dù không trực tiếp gây nổi hạch nách, nhưng các tình trạng nhiễm trùng da nói chung có thể gây phản ứng hạch khu vực.
Bị nổi hạch ở nách là một tình trạng rất phổ biến và trong đa số các trường hợp, đó chỉ là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch của bạn đang hoạt động hiệu quả để chống lại nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm lành tính ở vùng lân cận. Tuy nhiên, việc tự theo dõi và nhận biết các đặc điểm bất thường của hạch sưng, cùng với việc đi khám bác sĩ đúng lúc là điều không thể bỏ qua.
Đừng tự mình suy diễn hay chẩn đoán bệnh dựa trên thông tin trên mạng. Nếu bạn phát hiện mình bị nổi hạch ở nách và cảm thấy lo lắng, hoặc hạch có các đặc điểm đáng ngại (to nhanh, cứng, không đau, ít di động/cố định) hoặc kèm theo các triệu chứng toàn thân như sụt cân, sốt kéo dài, đổ mồ hôi đêm, hãy đặt lịch hẹn với bác sĩ càng sớm càng tốt. Chỉ có bác sĩ mới có thể đưa ra chẩn đoán chính xác và tư vấn hướng xử lý phù hợp nhất cho bạn. Sức khỏe của bạn là quan trọng nhất, đừng ngần ngại tìm kiếm sự trợ giúp chuyên môn khi cần nhé!
Ý kiến của bạn
Tags
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi