Đau Nửa Đầu Là Bệnh Gì? Cẩm Nang Chi Tiết Từ Chuyên Gia Bệnh Lý

Bạn có bao giờ trải qua những cơn đau đầu khó tả, chỉ xuất hiện ở một bên đầu, khiến cuộc sống của bạn bị đảo lộn? Cơn đau đó có thể âm ỉ dai dẳng, hoặc đột ngột dữ dội như búa bổ, kèm theo cảm giác buồn nôn, sợ ánh sáng, sợ tiếng động? Nếu câu trả lời là có, bạn đang đối mặt với tình trạng mà y học gọi là đau Nửa đầu Là Bệnh Gì – một câu hỏi mà rất nhiều người thắc mắc. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu tức thời mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Đau nửa đầu không chỉ đơn thuần là một cơn đau đầu thông thường; nó thường là dấu hiệu của một tình trạng y khoa cụ thể, phổ biến nhất là chứng Migraine. Tuy nhiên, không phải mọi cơn đau đầu một bên đều là Migraine. Bài viết này sẽ cùng bạn đi sâu tìm hiểu bản chất của những cơn đau “oái oăm” này, giúp bạn nhận diện đúng, hiểu rõ và biết cách đối phó hiệu quả, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống.

Đau nửa đầu là một triệu chứng khá phổ biến, nhưng nó có thể là biểu hiện của nhiều loại bệnh lý khác nhau, trong đó Migraine là nguyên nhân hàng đầu được nhắc đến khi nói về đau nửa đầu là bệnh gì. Theo các thống kê, có tới hàng triệu người trên thế giới phải chịu đựng những cơn đau này. Điều đáng nói là nhiều người vẫn còn mơ hồ về tình trạng của mình, hoặc xem nhẹ nó, dẫn đến việc chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị. Việc hiểu rõ đau nửa đầu là bệnh gì, nguyên nhân do đâu, triệu chứng ra sao và khi nào cần đi khám bác sĩ là vô cùng quan trọng. Nó giúp bạn không chỉ giảm bớt sự lo lắng mà còn chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe bản thân. Cũng giống như việc tìm hiểu về [bệnh zona thần kinh và cách chữa], một bệnh lý liên quan đến thần kinh có thể gây đau đớn và cần được xử lý kịp thời, đau nửa đầu cũng cần được tiếp cận một cách khoa học và nghiêm túc.

Đau nửa đầu là bệnh gì? Hiểu đúng về cơn đau “một bên”

Đau nửa đầu là bệnh gì?

Đau nửa đầu, hay còn gọi là hemicrania trong y học, là một thuật ngữ mô tả triệu chứng đau chỉ xảy ra ở một bên đầu. Nó có thể là biểu hiện của nhiều loại rối loạn đau đầu khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là chứng Migraine. Khi người ta hỏi đau nửa đầu là bệnh gì, câu trả lời thường được nghĩ đến đầu tiên chính là Migraine. Tuy nhiên, đau nửa đầu không đồng nghĩa hoàn toàn với Migraine, mặc dù đây là nguyên nhân chính gây ra triệu chứng này. Có nhiều bệnh lý khác cũng gây đau đầu khu trú một bên, với tính chất và biểu hiện khác nhau. Việc xác định chính xác đau nửa đầu là bệnh gì đòi hỏi sự thăm khám và chẩn đoán chuyên sâu từ bác sĩ.

Cơn đau nửa đầu có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng, từ âm ỉ đến dữ dội. Nó có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày. Đặc điểm nhận dạng là vị trí đau thường cố định ở một bên đầu, nhưng cũng có trường hợp cơn đau luân chuyển giữa hai bên hoặc lan ra toàn bộ đầu. Bên cạnh cơn đau chính, người bệnh thường gặp các triệu chứng đi kèm khó chịu khác, khiến cuộc sống bị ảnh hưởng đáng kể.

Không phải cơn đau nửa đầu nào cũng là Migraine đâu nhé! Phân loại đau đầu một bên thường gặp

Nhiều người cứ thấy đau đầu một bên là nghĩ ngay đến Migraine. Đúng là Migraine là nguyên nhân phổ biến nhất, nhưng không phải là duy nhất. Để hiểu rõ hơn đau nửa đầu là bệnh gì trong trường hợp của bạn, chúng ta cần biết sơ qua về các loại đau đầu một bên thường gặp.

Đau nửa đầu Migraine – Thủ phạm phổ biến nhất

Migraine là một rối loạn thần kinh mãn tính, đặc trưng bởi những cơn đau đầu tái phát, thường xảy ra ở một bên đầu (dù cũng có thể ở cả hai bên), có tính chất giật hoặc mạch đập. Cơn đau thường có cường độ từ vừa đến nặng, và nặng hơn khi hoạt động thể chất. Đây chính là câu trả lời phổ biến nhất khi bạn tìm hiểu đau nửa đầu là bệnh gì.

Triệu chứng điển hình của Migraine bao gồm:

• Cơn đau đầu thường khu trú ở một bên (khoảng 60-70% trường hợp).
• Đau có tính chất mạch đập, giật bần bật theo nhịp tim.
• Cường độ đau từ vừa đến nặng, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Cơn đau tăng lên khi bạn cử động, đi lại, hoặc làm các hoạt động thể chất.
• Buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Nhạy cảm với ánh sáng (photophobia) và âm thanh (phonophobia).
• Một số người có thể có Aura (hào quang) trước hoặc trong cơn đau (khoảng 20-25% trường hợp). Aura là các triệu chứng thần kinh thoáng qua, phổ biến nhất là rối loạn thị giác (nhìn thấy đốm sáng, đường ngoằn ngoèo, hoặc mất thị lực một phần), nhưng cũng có thể là cảm giác tê bì, yếu cơ, hoặc khó nói.

Migraine được chia thành hai loại chính: Migraine có Aura và Migraine không có Aura. Migraine không có Aura là phổ biến hơn. Cơn đau Migraine có thể kéo dài từ 4 đến 72 giờ nếu không được điều trị hiệu quả. Tần suất cơn đau thay đổi tùy người, có thể vài cơn mỗi năm hoặc vài cơn mỗi tháng, thậm chí nhiều hơn.

Đau đầu Cluster (Đau đầu chuỗi) – Cơn đau dữ dội

Trong danh sách các nguyên nhân gây ra đau nửa đầu là bệnh gì, Đau đầu Cluster nổi bật lên với tính chất cơn đau dữ dội bậc nhất và thường xảy ra ở một bên đầu, đặc biệt là vùng quanh mắt hoặc thái dương. Loại đau đầu này ít gặp hơn Migraine nhưng cường độ đau lại khủng khiếp hơn nhiều.

Triệu chứng đặc trưng của Đau đầu Cluster:

• Cơn đau cực kỳ dữ dội, như bị đâm, rát bỏng.
• Luôn khu trú ở một bên đầu, thường là vùng quanh mắt, thái dương hoặc trán.
• Kèm theo các triệu chứng thần kinh thực vật cùng bên với cơn đau: mắt đỏ, chảy nước mắt, nghẹt mũi/chảy nước mũi, sụp mí mắt, đồng tử co lại, sưng nề mặt.
• Cơn đau xuất hiện theo chuỗi, tức là nhiều cơn xảy ra trong một giai đoạn (vài tuần đến vài tháng), sau đó là giai đoạn thuyên giảm kéo dài (vài tháng đến vài năm).
• Mỗi cơn đau thường ngắn, kéo dài 15 phút đến 3 giờ.
• Cơn đau thường xảy ra vào cùng một thời điểm trong ngày, thậm chí đánh thức người bệnh dậy vào ban đêm.
• Người bệnh thường cảm thấy bồn chồn, kích động trong cơn đau, không thể nằm yên.

Đau đầu Cluster thường ảnh hưởng đến nam giới nhiều hơn nữ giới. Đây là một tình trạng nghiêm trọng cần được chẩn đoán và điều trị bởi chuyên gia.

Đau đầu Hemicrania Continua – Cơn đau dai dẳng

Một dạng đau đầu một bên khác ít được biết đến hơn khi tìm hiểu đau nửa đầu là bệnh gì, đó là Hemicrania Continua. Đặc điểm nổi bật của loại này là cơn đau một bên đầu kéo dài liên tục, không ngắt quãng (hoặc chỉ giảm nhẹ).

Triệu chứng của Hemicrania Continua:

• Đau đầu liên tục, hàng ngày, chỉ ở một bên đầu.
• Cường độ đau thường nhẹ hoặc trung bình, nhưng có thể có những đợt kịch phát với cường độ nặng hơn.
• Trong những đợt kịch phát, có thể kèm theo các triệu chứng thần kinh thực vật giống Đau đầu Cluster (mắt đỏ, chảy nước mắt, nghẹt mũi…).
• Điểm đặc biệt là loại đau đầu này đáp ứng rất tốt với một loại thuốc chống viêm tên là Indomethacin.

Đây là một loại đau đầu mãn tính, cần được chẩn đoán phân biệt với các dạng đau đầu một bên khác để có hướng điều trị đúng.

Các loại đau đầu một bên khác

Ngoài Migraine, Cluster và Hemicrania Continua, còn một số tình trạng khác cũng có thể gây đau đầu khu trú một bên, mặc dù ít gặp hơn hoặc tính chất đau khác biệt:

• Đau đầu căng thẳng (Tension-type headache): Mặc dù thường gây đau toàn bộ đầu hoặc vùng trán/thái dương, nhưng trong một số trường hợp, đau đầu căng thẳng cũng có thể khu trú ở một bên. Cơn đau thường có tính chất co thắt, siết chặt, cường độ nhẹ hoặc trung bình, không kèm theo buồn nôn, sợ ánh sáng/âm thanh (hoặc rất nhẹ).
• Đau đầu do thần kinh tam thoa và thần kinh thực vật (Trigeminal Autonomic Cephalalgias – TACs): Đau đầu Cluster và Hemicrania Continua thuộc nhóm này. Một số loại khác trong nhóm TACs cũng gây đau đầu một bên dữ dội kèm triệu chứng thần kinh thực vật, như Paroxysmal Hemicrania (cơn đau ngắn nhưng xuất hiện nhiều lần trong ngày, đáp ứng với Indomethacin) hoặc SUNCT/SUNA (cơn đau rất ngắn quanh mắt kèm chảy nước mắt/đỏ mắt hoặc triệu chứng thần kinh thực vật khác).
• Đau đầu do bệnh lý nội sọ: Các nguyên nhân nguy hiểm hơn như u não, xuất huyết não, viêm màng não, dị dạng mạch máu não… cũng có thể gây đau đầu khu trú, thường là một bên. Cơn đau trong trường hợp này thường có tính chất khác biệt, kèm theo các dấu hiệu thần kinh khu trú khác.
• Đau đầu do các vấn đề cấu trúc ở cổ/vai gáy: Các vấn đề về cột sống cổ, cơ bắp vùng vai gáy bị căng cứng cũng có thể gây ra đau đầu, đôi khi khu trú ở một bên.
• Đau đầu do vấn đề về răng hàm mặt: Mặc dù không trực tiếp gây đau nửa đầu điển hình như Migraine, các vấn đề về khớp thái dương hàm (TMJ disorders), nghiến răng, hoặc các bệnh lý răng miệng khác đôi khi có thể gây ra đau lan lên vùng đầu và mặt, đôi khi khu trú một bên, khiến nhiều người lầm tưởng về đau nửa đầu là bệnh gì.

Hiểu được sự đa dạng này giúp chúng ta không vội vàng tự chẩn đoán khi gặp cơn đau nửa đầu.

Tại sao chúng ta bị đau nửa đầu? Nguyên nhân và yếu tố kích hoạt

Sau khi biết đau nửa đầu là bệnh gì phổ biến nhất (là Migraine và các dạng khác), câu hỏi tiếp theo là tại sao lại bị như vậy? Nguyên nhân gốc rễ của đau nửa đầu, đặc biệt là Migraine, vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng các nhà khoa học tin rằng nó liên quan đến hoạt động bất thường của não bộ và các dây thần kinh, mạch máu. Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng; nhiều người bị Migraine có tiền sử gia đình mắc bệnh này.

Tuy nhiên, điều khiến cơn đau bộc phát thường là do sự tác động của các yếu tố kích hoạt (triggers). Các yếu tố này không gây ra bệnh, nhưng làm tăng khả năng xảy ra cơn đau ở những người có cơ địa nhạy cảm. Việc nhận diện và tránh các yếu tố kích hoạt là một phần quan trọng trong việc quản lý đau nửa đầu là bệnh gì, nhất là Migraine.

Các yếu tố kích hoạt phổ biến bao gồm:

• Căng thẳng (Stress): Đây là một trong những yếu tố kích hoạt hàng đầu. Stress, dù là căng thẳng về tinh thần hay thể chất, đều có thể gây ra hoặc làm nặng thêm các cơn đau đầu, bao gồm cả đau nửa đầu. Điều này cũng tương tự như việc stress có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan khác trong cơ thể, thậm chí gây ra những triệu chứng khó chịu như [trễ kinh 4 ngày đau bụng lâm râm, thử que 1 vạch] ở phụ nữ. Học cách quản lý stress hiệu quả là chìa khóa.
• Thay đổi nội tiết tố ở phụ nữ: Sự dao động nồng độ estrogen trong chu kỳ kinh nguyệt, khi mang thai hoặc mãn kinh là nguyên nhân phổ biến gây ra Migraine ở phụ nữ. Nhiều phụ nữ gặp phải cơn đau nửa đầu ngay trước hoặc trong chu kỳ kinh nguyệt.
• Chế độ ăn uống: Một số loại thực phẩm và đồ uống có thể kích hoạt cơn đau nửa đầu ở những người nhạy cảm, ví dụ như:
  • Rượu bia (đặc biệt là rượu vang đỏ). Bạn có thể quan tâm đến việc [làm gì hết đau đầu sau khi uống bia] để hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của đồ uống có cồn đến cơ thể và cách giảm thiểu tình trạng đau đầu sau khi dùng chúng.
  • Caffeine (uống quá nhiều hoặc bỏ đột ngột).
  • Phô mai ủ lâu năm.
  • Thịt nguội, xúc xích (chứa nitrat).
  • Chất làm ngọt nhân tạo, bột ngọt (MSG).
• Thay đổi giấc ngủ: Ngủ quá ít, ngủ quá nhiều, hoặc thay đổi giờ giấc ngủ đột ngột đều có thể là yếu tố kích hoạt.
• Thay đổi thời tiết: Áp suất khí quyển thay đổi, bão, gió lớn, thay đổi nhiệt độ đột ngột có thể ảnh hưởng đến những người nhạy cảm với đau nửa đầu.
• Ánh sáng mạnh, âm thanh lớn, mùi hương: Ánh sáng chói, ánh sáng nhấp nháy, tiếng ồn ào, hoặc mùi hương nồng (nước hoa, khói thuốc, hóa chất…) có thể gây ra cơn đau.
• Vận động thể chất gắng sức: Tập luyện quá sức có thể là một trigger ở một số người.
• Bỏ bữa hoặc mất nước: Không ăn uống đầy đủ và đúng giờ hoặc không uống đủ nước có thể khiến cơn đau nửa đầu xuất hiện.

Việc xác định được yếu tố kích hoạt của riêng mình là rất quan trọng trong việc kiểm soát cơn đau. Bạn có thể thử ghi nhật ký đau đầu để theo dõi xem điều gì có xu hướng gây ra cơn đau của mình.

Khi nào cần gặp bác sĩ vì đau nửa đầu? Dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm

Khi nào cần gặp bác sĩ vì đau nửa đầu?

Bạn nên gặp bác sĩ ngay khi cơn đau nửa đầu xuất hiện lần đầu hoặc có sự thay đổi đáng kể so với trước đây. Đặc biệt, bạn cần đi cấp cứu hoặc khám khẩn cấp nếu cơn đau nửa đầu kèm theo bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm nào.

Không phải cơn đau đầu nào cũng là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng. Tuy nhiên, có những trường hợp đau đầu cần được thăm khám y tế ngay lập tức vì nó có thể là triệu chứng của các bệnh lý đe dọa tính mạng. Việc nhận biết các “red flags” (dấu hiệu cờ đỏ) là cực kỳ quan trọng khi nói về đau nửa đầu là bệnh gì và mức độ nguy hiểm của nó.

Các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm khi bị đau nửa đầu:

• Đau đầu khởi phát đột ngột và rất dữ dội (đau đầu kiểu “sét đánh”): Đây là một trong những dấu hiệu đáng báo động nhất, có thể là triệu chứng của xuất huyết dưới màng nhện hoặc đột quỵ.
• Đau đầu kèm theo sốt, cứng gáy, phát ban: Có thể là dấu hiệu của viêm màng não.
• Đau đầu sau chấn thương đầu: Cần loại trừ khả năng xuất huyết nội sọ.
• Đau đầu kèm theo các triệu chứng thần kinh mới xuất hiện:
  • Yếu hoặc tê liệt một bên cơ thể, mặt, hoặc chân tay.
  • Khó nói hoặc khó hiểu lời nói (rối loạn ngôn ngữ).
  • Nhìn mờ đột ngột, nhìn đôi, hoặc mất thị lực một phần/toàn bộ.
  • Mất thăng bằng, chóng mặt dữ dội, khó phối hợp động tác.
  • Lú lẫn, thay đổi ý thức, buồn ngủ bất thường.
  • Co giật.
• Đau đầu thay đổi tính chất hoặc trở nên tồi tệ hơn theo thời gian: Đặc biệt nếu đau đầu xuất hiện vào ban đêm và làm bạn thức giấc, hoặc nặng hơn khi ho, hắt hơi, gắng sức.
• Đau đầu mới xuất hiện ở người trên 50 tuổi hoặc trẻ em: Cần được kiểm tra cẩn thận để loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn.
• Đau đầu ở người có tiền sử ung thư: Cần loại trừ di căn não.
• Đau đầu ở người có hệ miễn dịch suy yếu: (ví dụ: HIV/AIDS, cấy ghép nội tạng).

Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu nào kể trên đi kèm với cơn đau nửa đầu, đừng chần chừ, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp. Việc phát hiện sớm các bệnh lý nguy hiểm cũng quan trọng không kém việc nhận biết [những dấu hiệu của bệnh thận] để can thiệp kịp thời, bởi cả hai đều có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng nếu bị bỏ qua.

Đau nửa đầu được chẩn đoán như thế nào?

Để xác định chính xác đau nửa đầu là bệnh gì và loại đau đầu cụ thể bạn đang mắc phải, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám và đánh giá kỹ lưỡng. Quá trình chẩn đoán thường bao gồm:

1. Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng: Đây là bước quan trọng nhất. Bác sĩ sẽ hỏi bạn rất chi tiết về cơn đau:

   • Vị trí đau (một bên hay hai bên, có luân chuyển không?).
   • Tính chất đau (giật, mạch đập, siết chặt, rát bỏng, âm ỉ…).
   • Cường độ đau (thang điểm từ 1-10).
   • Thời gian kéo dài của cơn đau.
   • Tần suất xuất hiện cơn đau.
   • Các triệu chứng đi kèm (buồn nôn, nôn, sợ ánh sáng, sợ âm thanh, Aura, triệu chứng thần kinh thực vật…).
   • Các yếu tố khởi phát hoặc làm nặng thêm cơn đau.
   • Các yếu tố làm giảm cơn đau.
   • Tiền sử bệnh của bản thân và gia đình (đặc biệt là các bệnh lý về đau đầu).
   • Các loại thuốc bạn đang dùng.
   • Lối sống, thói quen ăn uống, ngủ nghỉ, mức độ stress.

   Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành khám thần kinh toàn diện để kiểm tra các chức năng thần kinh, tìm kiếm các dấu hiệu bất thường.

2. Các xét nghiệm cần thiết: Trong đa số các trường hợp đau đầu Migraine điển hình và không có dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, bác sĩ có thể chẩn đoán chỉ dựa vào bệnh sử và khám lâm sàng mà không cần xét nghiệm hình ảnh. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào về nguyên nhân thứ phát (không phải đau đầu nguyên phát như Migraine), bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng:

   • Chụp MRI hoặc CT scan sọ não: Nhằm loại trừ các nguyên nhân cấu trúc nguy hiểm như u não, xuất huyết não, dị dạng mạch máu não.
   • Xét nghiệm máu: Để kiểm tra các tình trạng viêm nhiễm hoặc các vấn đề sức khỏe khác có thể gây đau đầu.
   • Chọc dịch não tủy (đôi khi): Nếu nghi ngờ viêm màng não hoặc các bệnh lý viêm nhiễm hệ thần kinh trung ương.

Việc chẩn đoán chính xác đau nửa đầu là bệnh gì là nền tảng để có phác đồ điều trị hiệu quả. Đừng ngại cung cấp cho bác sĩ tất cả thông tin bạn nhớ về cơn đau của mình nhé.

Các phương pháp điều trị đau nửa đầu hiệu quả

Sau khi đã được chẩn đoán đau nửa đầu là bệnh gì và loại đau đầu cụ thể bạn mắc phải, bác sĩ sẽ xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp. Mục tiêu điều trị là giảm cường độ và tần suất cơn đau, làm giảm các triệu chứng đi kèm, và cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.

Điều trị đau nửa đầu thường bao gồm hai chiến lược chính: điều trị cắt cơn (điều trị ngay khi cơn đau xảy ra) và điều trị dự phòng (uống thuốc hàng ngày để giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của cơn đau).

Điều trị cắt cơn

Mục đích là làm giảm hoặc chấm dứt cơn đau và các triệu chứng đi kèm càng nhanh càng tốt. Thuốc cắt cơn hiệu quả nhất khi được dùng ngay khi cơn đau mới bắt đầu.

• Thuốc giảm đau không kê đơn: Đối với các cơn đau nhẹ hoặc trung bình, các loại thuốc như Acetaminophen (Paracetamol), Ibuprofen, Naproxen có thể có hiệu quả. Lưu ý không lạm dụng các loại thuốc này vì có thể dẫn đến đau đầu do lạm dụng thuốc. Nếu bạn đang tìm hiểu [đau đầu thì uống thuốc gì] cho các cơn đau đầu nói chung, đây là những lựa chọn phổ biến ban đầu. Tuy nhiên, với đau nửa đầu (nhất là Migraine), hiệu quả có thể hạn chế.
• Thuốc kê đơn đặc hiệu cho Migraine:
  • Triptans: Đây là nhóm thuốc được coi là hiệu quả nhất cho cơn đau Migraine mức độ trung bình đến nặng. Triptans tác động lên các thụ thể serotonin trong não, giúp co mạch máu và giảm các tín hiệu đau. Các loại Triptans phổ biến bao gồm Sumatriptan, Zolmitriptan, Rizatriptan…
  • Ditans: Lasmiditan là một loại thuốc mới hơn, cũng tác động lên thụ thể serotonin nhưng không gây co mạch.
  • CGRP inhibitors: Các loại thuốc mới hơn như Ubrogepant và Rimegepant hoạt động bằng cách chặn hoạt động của peptide liên quan đến gen calcitonin (CGRP), một chất đóng vai trò trong sinh lý bệnh của Migraine.
  • Thuốc phối hợp: Một số thuốc kết hợp Acetaminophen, Aspirin và Caffeine có thể hiệu quả với Migraine nhẹ đến trung bình.
  • Thuốc chống nôn: Thường được dùng kèm với thuốc giảm đau để giảm triệu chứng buồn nôn/nôn mửa.
  • Ergots: Nhóm thuốc cũ hơn, ít được sử dụng hiện nay do tác dụng phụ và tương tác thuốc.

Việc lựa chọn loại thuốc cắt cơn nào phụ thuộc vào tính chất cơn đau, các triệu chứng đi kèm, tình trạng sức khỏe của người bệnh và sự tư vấn của bác sĩ.

Điều trị dự phòng

Điều trị dự phòng được xem xét khi cơn đau nửa đầu xảy ra thường xuyên (ví dụ: 4 hoặc nhiều hơn cơn mỗi tháng), kéo dài, hoặc không đáp ứng với thuốc cắt cơn. Mục tiêu là giảm tần suất, mức độ nặng và thời gian của cơn đau. Thuốc dự phòng thường phải uống hàng ngày trong một thời gian nhất định.

Các nhóm thuốc thường dùng để dự phòng Migraine bao gồm:

• Thuốc chẹn beta: Thường dùng để điều trị huyết áp cao và bệnh tim, nhưng cũng hiệu quả trong dự phòng Migraine (ví dụ: Propranolol, Metoprolol).
• Thuốc chống co giật: Một số loại thuốc chống động kinh có tác dụng giảm tần suất Migraine (ví dụ: Topiramate, Valproate).
• Thuốc chống trầm cảm: Một số loại thuốc chống trầm cảm ba vòng (ví dụ: Amitriptyline) hoặc thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI) có thể giúp ích.
• Thuốc chẹn kênh canxi: (ví dụ: Verapamil).
• Thuốc tiêm kháng thể CGRP: Đây là một nhóm thuốc dự phòng mới và hiệu quả, tiêm định kỳ (mỗi tháng hoặc mỗi 3 tháng) để ngăn ngừa cơn Migraine (ví dụ: Erenumab, Fremanezumab, Galcanezumab, Eptinezumab).
• Tiêm Botox: Tiêm độc tố Botulinum type A vào các cơ ở vùng đầu và cổ có thể giúp dự phòng Migraine mãn tính (đau đầu 15 ngày trở lên mỗi tháng, trong đó có ít nhất 8 ngày là Migraine).

Thay đổi lối sống và biện pháp không dùng thuốc

Bên cạnh việc dùng thuốc, việc điều chỉnh lối sống đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc kiểm soát đau nửa đầu là bệnh gì, đặc biệt là Migraine.

• Nhận diện và tránh yếu tố kích hoạt: Như đã đề cập ở trên, đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất.
• Thiết lập lịch trình đều đặn: Đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, ăn uống đúng giờ, tập thể dục đều đặn.
• Quản lý stress: Học các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga, hít thở sâu, biofeedback. Việc này giúp cơ thể bạn đối phó tốt hơn với các yếu tố gây căng thẳng, tương tự như cách bạn cần giải tỏa căng thẳng để giải quyết các vấn đề sức khỏe khác như [trễ kinh 4 ngày đau bụng lâm râm, thử que 1 vạch] do stress.
• Tập thể dục đều đặn: Vận động nhẹ nhàng đến vừa phải thường xuyên có thể giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của cơn đau nửa đầu.
• Châm cứu: Một số nghiên cứu cho thấy châm cứu có thể giúp giảm tần suất Migraine.
• Thiết bị kích thích thần kinh: Một số thiết bị y tế sử dụng dòng điện nhẹ hoặc từ trường để kích thích các dây thần kinh liên quan đến đau đầu (ví dụ: kích thích thần kinh trên hốc mắt, kích thích dây thần kinh phế vị) đã được FDA chấp thuận cho điều trị Migraine.

Minh họa các biện pháp quản lý đau nửa đầu tại nhà như thiền, yoga, ghi nhật ký, tránh ánh sáng/âm thanh

Sống chung với đau nửa đầu: Lời khuyên từ chuyên gia

Đối với những người phải sống chung với những cơn đau nửa đầu tái phát, việc quản lý tình trạng này hàng ngày là rất cần thiết. Dưới đây là một số lời khuyên từ góc độ chuyên gia để giúp bạn sống chung hòa bình với tình trạng này:

1. Trở thành “chuyên gia” của chính cơn đau của bạn: Không ai hiểu cơ thể bạn bằng chính bạn. Hãy chú ý lắng nghe cơ thể, ghi chép lại chi tiết về mỗi cơn đau (thời gian, cường độ, vị trí, triệu chứng kèm theo, các yếu tố trước đó – bạn đã ăn gì, ngủ thế nào, có stress không…). Cuốn nhật ký đau đầu này là công cụ vô giá giúp bạn và bác sĩ xác định yếu tố kích hoạt và đánh giá hiệu quả điều trị.
2. Tuân thủ lịch trình sinh hoạt đều đặn: Cơ thể chúng ta ưa thích sự ổn định. Việc duy trì giờ giấc ngủ, ăn uống, làm việc, nghỉ ngơi đều đặn giúp hệ thần kinh bớt “lệch pha” và giảm khả năng bị kích hoạt.
3. Học cách quản lý stress một cách chủ động: Stress là không thể tránh khỏi trong cuộc sống hiện đại, nhưng cách chúng ta đối phó với nó lại nằm trong tầm kiểm soát. Tìm cho mình một hoặc vài phương pháp thư giãn yêu thích và thực hành chúng thường xuyên, dù bạn có đang đau đầu hay không. Điều này tạo nên một “bộ đệm” giúp cơ thể ít bị tác động tiêu cực bởi stress.
4. Đừng ngại tìm kiếm sự hỗ trợ: Đau nửa đầu không chỉ ảnh hưởng về mặt thể chất mà còn có thể gây ra lo lắng, trầm cảm, và cảm giác cô lập. Chia sẻ với người thân, bạn bè, hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ cho người bệnh đau đầu có thể giúp bạn cảm thấy được thấu hiểu và có thêm động lực.
5. Hợp tác chặt chẽ với bác sĩ: Đau nửa đầu, đặc biệt là Migraine, là một tình trạng phức tạp và có thể thay đổi theo thời gian. Việc điều trị cần có sự điều chỉnh định kỳ. Hãy trao đổi thẳng thắn với bác sĩ về tình trạng của bạn, hiệu quả của thuốc, các tác dụng phụ gặp phải. Đừng tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng thuốc mà không có chỉ định. Đặc biệt, không nên tự ý dùng thuốc giảm đau không kê đơn kéo dài mà không tìm hiểu rõ [đau đầu thì uống thuốc gì] phù hợp và có chỉ định của bác sĩ, vì việc lạm dụng thuốc có thể gây ra hậu quả không mong muốn.
6. Cân nhắc các liệu pháp bổ trợ: Ngoài thuốc, một số người nhận thấy các liệu pháp như châm cứu, xoa bóp, liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) hoặc các loại thảo dược (có tư vấn y tế) giúp ích cho việc kiểm soát cơn đau.

Bác sĩ Nguyễn Văn Bình, chuyên gia Thần kinh học, chia sẻ: “Rất nhiều bệnh nhân đến khám khi đã chịu đựng những cơn đau nửa đầu trong thời gian dài, thậm chí hàng chục năm. Họ thường cho rằng đó chỉ là đau đầu bình thường hoặc do căng thẳng. Việc trì hoãn chẩn đoán và điều trị không chỉ khiến cơn đau ngày càng ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống mà còn làm giảm hiệu quả của các phương pháp can thiệp. Hiểu rõ đau nửa đầu là bệnh gì, nhận diện các triệu chứng và tìm đến bác sĩ sớm là bước quan trọng nhất để giành lại quyền kiểm soát cuộc sống của bạn.”

Tóm lại, câu hỏi đau nửa đầu là bệnh gì thường dẫn chúng ta đến với chứng Migraine, một rối loạn thần kinh phổ biến nhưng phức tạp. Tuy nhiên, đau nửa đầu cũng có thể là triệu chứng của nhiều tình trạng khác, từ các loại đau đầu nguyên phát ít gặp hơn như Cluster, Hemicrania Continua cho đến các bệnh lý thứ phát tiềm ẩn nguy hiểm.

Việc hiểu rõ bản chất, triệu chứng, nguyên nhân và các yếu tố kích hoạt của đau nửa đầu là vô cùng quan trọng. Nó giúp bạn nhận diện khi nào cơn đau chỉ là sự khó chịu tạm thời và khi nào cần phải tìm kiếm sự trợ giúp y tế chuyên nghiệp, đặc biệt là khi xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm.

Đừng để những cơn đau nửa đầu “ám ảnh” cuộc sống của bạn. Hãy chủ động tìm hiểu, ghi chép lại triệu chứng, và quan trọng nhất là tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác đau nửa đầu là bệnh gì và có kế hoạch điều trị phù hợp. Sống chung với đau nửa đầu không có nghĩa là bạn phải chấp nhận nó mà không làm gì cả. Với kiến thức đúng đắn và sự hỗ trợ y tế, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát cơn đau, giảm thiểu ảnh hưởng của nó và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của mình. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về tình trạng đau nửa đầu của mình, đừng ngần ngại liên hệ với các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và thăm khám kịp thời. Sức khỏe của bạn là quý giá nhất!