Thủy đậu, hay còn gọi là bệnh trái rạ, là một căn bệnh quen thuộc, đặc biệt là với trẻ nhỏ. Hầu hết chúng ta đều đã từng nghe nói về nó, thậm chí là trải qua. Một trong những câu hỏi đầu tiên xuất hiện khi nhắc đến thủy đậu chính là “Thủy đậu Có Ngứa Không?”. Câu trả lời ngắn gọn và thẳng thắn là: CỰC KỲ NGỨA! Cơn ngứa do thủy đậu gây ra có thể nói là một trong những triệu chứng khó chịu và dai dẳng nhất, khiến người bệnh, nhất là các em nhỏ, cảm thấy bức bối, bứt rứt và mệt mỏi vô cùng. Việc hiểu rõ tại sao thủy đậu lại gây ngứa, quá trình phát triển của nó và cách kiểm soát cơn ngứa là vô cùng quan trọng để giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn và phòng tránh những biến chứng không đáng có.
Cảm giác ngứa ngáy không chỉ đơn thuần là khó chịu về thể chất, mà còn ảnh hưởng nặng nề đến tinh thần, giấc ngủ và sinh hoạt hàng ngày. Nó có thể khiến người bệnh cáu kỉnh, khó chịu, và nếu không được kiểm soát đúng cách, việc gãi liên tục có thể dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng hơn. Giống như việc tìm hiểu về các vấn đề sức khỏe khác có thể khiến chúng ta lo lắng, ví dụ như băn khoăn về việc [da nổi vết đỏ dài không ngứa] có phải là dấu hiệu của bệnh gì không, thì việc hiểu rõ về cơn ngứa thủy đậu sẽ giúp chúng ta chủ động hơn trong việc chăm sóc và điều trị.
Thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Varicella-Zoster (VZV) gây ra.
Virus này rất dễ lây lan, chủ yếu qua đường hô hấp (khi người bệnh ho, hắt hơi) hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ các nốt mụn nước. Bệnh thường gặp ở trẻ em dưới 10 tuổi, nhưng người lớn chưa từng mắc bệnh hoặc chưa tiêm phòng cũng có thể bị nhiễm.
Bệnh thủy đậu khởi phát với các triệu chứng như sốt nhẹ, đau đầu, mệt mỏi, chán ăn, sau đó là sự xuất hiện của các nốt ban đỏ nhanh chóng tiến triển thành mụn nước khắp cơ thể. Và chính những nốt mụn nước này là “thủ phạm” chính gây ra cơn ngứa “không lối thoát”.
Tại sao nốt thủy đậu lại gây ngứa đến vậy?
Cơn ngứa dữ dội trong bệnh thủy đậu chủ yếu là phản ứng của cơ thể đối với virus VZV tấn công các tế bào da. Khi virus nhân lên trong da, nó gây tổn thương tế bào và kích hoạt hệ thống miễn dịch.
Quá trình này giải phóng các hóa chất trung gian gây viêm, trong đó có histamine. Histamine là một chất nổi tiếng gây ngứa. Nó tác động lên các đầu dây thần kinh dưới da, gửi tín hiệu ngứa đến não bộ, khiến chúng ta có cảm giác muốn gãi. Hơn nữa, chính sự căng phồng của các nốt mụn nước chứa đầy dịch cũng góp phần gây kích ứng và làm tăng cảm giác ngứa. Lúc này, cơn ngứa không chỉ là khó chịu thoáng qua mà thực sự là một sự hành hạ dai dẳng, khiến người bệnh chỉ muốn gãi liên tục để “giải tỏa”.
Sự phát triển của nốt thủy đậu diễn ra theo từng giai đoạn, và cảm giác ngứa cũng thay đổi theo đó.
Quá trình này thường bắt đầu từ 10 đến 21 ngày sau khi tiếp xúc với virus. Giai đoạn đầu, khoảng 1-2 ngày trước khi phát ban, có thể chỉ có các triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi.
Sau đó, các nốt ban đỏ nhỏ, phẳng (gọi là dát hồng ban) bắt đầu xuất hiện. Chúng thường xuất hiện đầu tiên ở thân mình, mặt, sau đó lan ra toàn bộ cơ thể, thậm chí cả trong miệng, mí mắt và bộ phận sinh dục. Các nốt dát này nhanh chóng gồ lên (gọi là sẩn). Tiếp theo, sẩn biến thành các mụn nước nhỏ, trong veo, chứa đầy dịch (gọi là bọng nước hoặc bóng nước). Đây chính là giai đoạn ngứa “đỉnh điểm”. Cảm giác ngứa lúc này là dữ dội nhất, có thể khiến người bệnh không kìm chế được mà gãi. Mụn nước sau đó có thể chuyển sang đục hơn (gọi là mụn mủ) rồi vỡ ra hoặc khô lại, đóng vảy. Vảy sẽ bong ra sau khoảng 1-2 tuần, thường không để lại sẹo nếu không bị nhiễm trùng do gãi. Cơn ngứa thường giảm dần khi các nốt mụn nước bắt đầu khô và đóng vảy.
Thủy đậu ngứa kéo dài bao lâu?
Cơn ngứa trong bệnh thủy đậu thường bắt đầu xuất hiện cùng lúc hoặc ngay sau khi các nốt ban đỏ biến thành mụn nước.
Giai đoạn ngứa dữ dội nhất là khi các mụn nước đang hình thành, căng phồng và lan rộng trên cơ thể. Điều này thường diễn ra trong vòng 4-7 ngày sau khi nốt ban đầu tiên xuất hiện. Khi các mụn nước bắt đầu khô đi, đóng vảy và quá trình bong vảy diễn ra, cảm giác ngứa sẽ giảm dần và biến mất hoàn toàn khi tất cả các vảy đã bong hết, thường là sau khoảng 1-2 tuần kể từ khi bắt đầu phát ban. Tuy nhiên, cảm giác ngứa có thể tái phát nhẹ khi vảy bị khô căng hoặc khi da bắt đầu phục hồi.
Giai đoạn ngứa nhất là khi các mụn nước đang ở trạng thái “sung mãn” nhất.
Đó là lúc chúng chứa đầy dịch, căng phồng và xuất hiện dày đặc trên da. Thường là từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 5 hoặc 7 kể từ khi bắt ban đỏ. Trong giai đoạn này, người bệnh, đặc biệt là trẻ em, rất khó kiểm soát việc gãi vì cảm giác ngứa râm ran khắp người, thậm chí là ngứa như “có kiến bò” hoặc “châm chích”.
Ngứa thủy đậu có đặc điểm riêng biệt so với các loại ngứa do côn trùng cắn hay dị ứng thông thường.
Cơn ngứa thủy đậu thường lan rộng khắp cơ thể, không chỉ tập trung ở một vài điểm. Nó có tính chất “bùng phát” và dữ dội, đặc biệt về đêm hoặc khi cơ thể ấm lên (ví dụ: khi ngủ, khi ra mồ hôi). Cảm giác ngứa đi kèm với sự xuất hiện của các nốt mụn nước đặc trưng, giúp phân biệt với các tình trạng ngứa khác. Sự khó chịu tột cùng từ cơn ngứa thủy đậu có thể được so sánh với cảm giác đau đớn và khó chịu do các vấn đề sức khỏe khác gây ra, dù khác biệt về nguyên nhân và vị trí, như cảm giác của người bị [đau răng sâu uống thuốc gì] để giảm bớt sự hành hạ.
Mặc dù thủy đậu thường được xem là bệnh ở trẻ em, nhưng người lớn cũng có thể mắc, và triệu chứng ngứa có thể khác nhau.
Trẻ em thường mắc bệnh ở dạng nhẹ hơn, nhưng lại gặp khó khăn hơn trong việc kiềm chế gãi do chưa có ý thức tốt. Ngược lại, người lớn khi mắc thủy đậu thường có triệu chứng nặng hơn, sốt cao hơn và các nốt mụn nước có thể nhiều hơn, sâu hơn, do đó cảm giác ngứa cũng có thể dữ dội và kéo dài hơn. Người có hệ miễn dịch suy yếu (ví dụ: người nhiễm HIV, người đang hóa trị, người cấy ghép nội tạng) cũng có nguy cơ mắc thủy đậu nặng hơn và có thể gặp biến chứng, bao gồm cả ngứa nghiêm trọng hơn và khó kiểm soát.
Cơn ngứa ở người lớn bị thủy đậu thường có xu hướng nghiêm trọng hơn và kéo dài hơn so với trẻ em.
Hệ miễn dịch của người lớn phản ứng mạnh mẽ hơn với virus, dẫn đến tình trạng viêm và giải phóng histamine nhiều hơn. Mụn nước ở người lớn cũng có thể to hơn và sâu hơn, gây tổn thương da nhiều hơn và do đó ngứa dữ dội hơn. Việc người lớn có thể kiểm soát việc gãi tốt hơn trẻ em giúp giảm nguy cơ biến chứng do gãi, nhưng cảm giác khó chịu về thể chất lại thường nghiêm trọng hơn.
Việc gãi là phản ứng tự nhiên khi bị ngứa, nhưng gãi khi bị thủy đậu lại cực kỳ nguy hiểm.
Việc gãi liên tục và mạnh có thể làm vỡ các mụn nước. Điều này không chỉ khiến virus lây lan sang các vùng da khác hoặc sang người khác, mà quan trọng hơn, nó phá vỡ hàng rào bảo vệ của da, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.
Nhiễm trùng da là biến chứng phổ biến nhất do gãi nốt thủy đậu.
Khi mụn nước bị vỡ do gãi, vi khuẩn từ móng tay (dù đã cắt ngắn) hoặc từ môi trường xung quanh có thể dễ dàng xâm nhập vào vết thương hở. Điều này dẫn đến tình trạng nhiễm trùng thứ phát, biểu hiện bằng các nốt mủ, sưng đỏ, đau, và có thể sốt trở lại. Nhiễm trùng da nặng có thể cần phải sử dụng kháng sinh đường uống hoặc đường tiêm. Việc chăm sóc da sạch sẽ là cực kỳ quan trọng để phòng tránh biến chứng này.
Sẹo rỗ do thủy đậu là nỗi lo của nhiều người, đặc biệt là các bạn nữ.
Khi nốt thủy đậu bị nhiễm trùng do gãi, tổn thương ăn sâu hơn vào lớp hạ bì của da. Sau khi lành, thay vì tái tạo lại cấu trúc da ban đầu, mô sẹo được hình thành, tạo nên các vết sẹo rỗ hoặc sẹo lõm đặc trưng, còn gọi là “sẹo trái rạ”. Những vết sẹo này thường tồn tại vĩnh viễn, ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Việc hạn chế gãi là yếu tố then chốt để giảm thiểu nguy cơ hình thành sẹo.
Trong một số ít trường hợp, gãi có thể dẫn đến các biến chứng nặng hơn.
Mặc dù hiếm gặp, nhiễm trùng da do liên cầu khuẩn hoặc tụ cầu khuẩn có thể tiến triển thành các bệnh nhiễm trùng toàn thân nghiêm trọng hơn như viêm mô tế bào, nhiễm trùng máu, viêm phổi, hoặc viêm não. Đây là lý do tại sao việc kiểm soát cơn ngứa và ngăn chặn việc gãi là vô cùng quan trọng. Đôi khi, các vấn đề sức khỏe khác cũng có thể gây lo lắng, dù không liên quan trực tiếp đến thủy đậu hay ngứa, chẳng hạn như băn khoăn về việc [đang tới tháng quan hệ có bầu ko], cho thấy rằng việc tìm kiếm thông tin y tế đáng tin cậy là nhu cầu đa dạng và thiết yếu của mọi người.
Kiểm soát cơn ngứa là mục tiêu hàng đầu trong việc điều trị triệu chứng thủy đậu. Có nhiều biện pháp khác nhau có thể được áp dụng, từ các phương pháp chăm sóc tại nhà đến việc sử dụng thuốc.
Có nhiều mẹo đơn giản tại nhà có thể giúp làm dịu cơn ngứa do thủy đậu:
Trong trường hợp ngứa quá mức, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giúp kiểm soát triệu chứng:
Chăm sóc da đúng cách là yếu tố cốt lõi để ngăn ngừa biến chứng:
Theo Bác sĩ Nguyễn Văn Hùng, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm: “Kiểm soát cơn ngứa là ưu tiên hàng đầu khi điều trị thủy đậu tại nhà. Việc gãi không chỉ gây khó chịu thêm mà còn là con đường ngắn nhất dẫn đến nhiễm trùng và sẹo rỗ. Hãy áp dụng các biện pháp làm dịu da và tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thuốc nếu cần thiết.”
Cơn ngứa là triệu chứng nổi bật nhất của thủy đậu, nhưng nó không đơn độc. Thủy đậu là một bệnh toàn thân do virus gây ra, nên người bệnh thường có các triệu chứng khác đi kèm, đặc biệt là trong giai đoạn đầu khi virus đang nhân lên trong cơ thể.
Sốt là một trong những triệu chứng đầu tiên của thủy đậu, thường xuất hiện trước khi phát ban khoảng 1-2 ngày.
Sốt có thể nhẹ hoặc vừa, thường dao động quanh 38-39°C. Sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi chống lại virus. Nhiệt độ cơ thể tăng cao có thể làm tăng cảm giác ngứa, vì vậy việc hạ sốt đúng cách (bằng thuốc hạ sốt thông thường như Paracetamol, theo liều lượng phù hợp với cân nặng và tuổi) cũng có thể gián tiếp giúp giảm bớt sự khó chịu.
Trước khi phát ban và trong những ngày đầu bệnh bùng phát, người bệnh thủy đậu thường cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng, có thể đau đầu nhẹ và mất cảm giác ngon miệng.
Đây là các triệu chứng toàn thân phổ biến khi cơ thể đang vật lộn với virus. Cảm giác mệt mỏi có thể khiến người bệnh trở nên cáu kỉnh hơn, làm trầm trọng thêm cảm giác khó chịu do ngứa. Việc nghỉ ngơi đầy đủ và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, đủ chất lỏng là rất quan trọng trong giai đoạn này.
Một số người bị thủy đậu có thể cảm thấy đau họng nhẹ hoặc khó chịu ở miệng.
Các nốt mụn nước thủy đậu cũng có thể xuất hiện trong niêm mạc miệng và họng, gây đau khi nuốt. Mặc dù không phổ biến bằng ngứa da, triệu chứng này cũng góp phần vào cảm giác mệt mỏi chung của người bệnh.
Biện pháp tốt nhất để tránh cơn ngứa thủy đậu “ám ảnh” chính là phòng ngừa không mắc bệnh ngay từ đầu. May mắn thay, chúng ta đã có vắc-xin hiệu quả để chống lại virus VZV.
Tiêm vắc-xin là cách hiệu quả nhất để phòng ngừa bệnh thủy đậu.
Vắc-xin thủy đậu chứa virus sống giảm độc lực, giúp cơ thể tạo ra miễn dịch chống lại virus VZV. Khi đã tiêm phòng đầy đủ, nguy cơ mắc bệnh giảm đi đáng kể. Nếu vẫn không may mắc bệnh (gọi là thủy đậu đột phá), các triệu chứng thường nhẹ hơn rất nhiều, sốt ít hơn, và quan trọng là số lượng nốt mụn nước ít hơn, do đó cơn ngứa cũng nhẹ nhàng hơn và ít gây biến chứng.
Lịch tiêm chủng cho trẻ em thường là 2 mũi: mũi 1 khi trẻ được 12-15 tháng tuổi, và mũi 2 khi trẻ được 4-6 tuổi. Người lớn chưa từng mắc bệnh và chưa tiêm phòng cũng nên cân nhắc tiêm vắc-xin thủy đậu, đặc biệt là phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (cần tiêm trước khi có kế hoạch mang thai).
Nếu không may có người trong gia đình mắc thủy đậu, việc cách ly và tuân thủ các biện pháp vệ sinh là cực kỳ quan trọng để ngăn virus lây lan.
Virus thủy đậu rất dễ lây truyền từ 1-2 ngày trước khi phát ban cho đến khi tất cả các nốt mụn nước đã khô và đóng vảy hoàn toàn (thường khoảng 5-7 ngày sau khi phát ban đầu tiên).
Giáo sư Lê Thị Mai, chuyên gia về Y tế công cộng, nhấn mạnh: “Tiêm vắc-xin thủy đậu là biện pháp bảo vệ hiệu quả nhất cho cá nhân và cộng đồng. Nó không chỉ giúp phòng bệnh mà còn giảm đáng kể mức độ nghiêm trọng nếu không may mắc phải, từ đó giảm thiểu cơn ngứa và nguy cơ biến chứng.”
Mặc dù thủy đậu thường là bệnh lành tính ở trẻ em khỏe mạnh, nhưng vẫn có những trường hợp cần phải đi khám bác sĩ ngay lập tức.
Việc nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sớm giúp phòng tránh các biến chứng nghiêm trọng.
Bạn nên đưa người bệnh đi khám bác sĩ nếu xuất hiện một trong các dấu hiệu sau:
Người lớn mắc thủy đậu có nguy cơ gặp biến chứng cao hơn trẻ em.
Các biến chứng bao gồm viêm phổi do thủy đậu (nguy hiểm hơn ở người lớn), viêm não, viêm màng não, nhiễm trùng máu, và nguy cơ tái hoạt virus VZV dưới dạng bệnh zona thần kinh sau này. Phụ nữ có thai mắc thủy đậu có thể ảnh hưởng đến thai nhi. Vì vậy, người lớn khi mắc thủy đậu nên được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ.
Việc chủ động tìm kiếm sự giúp đỡ y tế khi cần thiết là điều quan trọng, không chỉ với thủy đậu mà còn với bất kỳ vấn đề sức khỏe nào khác gây lo lắng, thậm chí là những cơn đau bất thường như [đau bên phải trên rốn], bởi mỗi triệu chứng đều có thể là tín hiệu từ cơ thể cần được lắng nghe và xử lý đúng đắn.
Đây là một thông tin thú vị và quan trọng mà không phải ai cũng biết.
Sau khi một người đã mắc thủy đậu và hồi phục, virus Varicella-Zoster (VZV) không hoàn toàn biến mất khỏi cơ thể. Thay vào đó, nó “ngủ đông” trong các tế bào thần kinh gần tủy sống hoặc não. Trong suốt cuộc đời, virus này có thể “thức dậy” và tái hoạt động, gây ra một bệnh khác gọi là Zona thần kinh (hay giời leo).
Virus VZV thường tái hoạt động khi hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu.
Các yếu tố có thể làm suy yếu hệ miễn dịch bao gồm tuổi tác (người già dễ bị hơn), căng thẳng, bệnh tật (ung thư, HIV), hóa trị, xạ trị, hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch. Khi virus tái hoạt động, nó di chuyển dọc theo đường dây thần kinh đến da, gây ra phát ban đau đớn và mụn nước thường chỉ giới hạn ở một bên cơ thể, theo đường đi của dây thần kinh đó. Cơn đau do zona gây ra thường rất dữ dội và có thể kéo dài ngay cả sau khi phát ban đã lành (gọi là đau dây thần kinh sau zona).
Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn virus VZV ra khỏi cơ thể sau khi mắc thủy đậu, nhưng có cách để giảm nguy cơ mắc bệnh zona sau này.
Hiện nay đã có vắc-xin phòng zona dành cho người lớn tuổi, giúp củng cố hệ miễn dịch để kiểm soát virus VZV đang “ngủ đông” và ngăn chặn nó tái hoạt động. Việc tiêm vắc-xin phòng thủy đậu cho trẻ em không chỉ giúp phòng bệnh thủy đậu mà còn gián tiếp giảm nguy cơ mắc zona khi trưởng thành, đơn giản vì nếu không mắc thủy đậu, bạn sẽ không mang virus VZV trong người để nó có thể tái hoạt động sau này.
Vậy là chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu cặn kẽ về câu hỏi “thủy đậu có ngứa không?”. Câu trả lời là có, và cơn ngứa này thực sự là một thử thách đối với người bệnh. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát và giảm nhẹ sự khó chịu này bằng cách áp dụng các biện pháp chăm sóc đúng đắn tại nhà và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế khi cần.
Hiểu rõ về quá trình phát triển của nốt thủy đậu, nguyên nhân gây ngứa, và những rủi ro tiềm ẩn từ việc gãi là bước đầu tiên để đối phó hiệu quả. Từ việc giữ gìn vệ sinh, áp dụng các mẹo giảm ngứa đơn giản như tắm bột yến mạch, chườm lạnh, đến việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, tất cả đều nhằm mục đích giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn trong giai đoạn khó khăn này và quan trọng nhất là ngăn ngừa các biến chứng như nhiễm trùng da và sẹo vĩnh viễn.
Hãy luôn nhớ rằng, phòng bệnh hơn chữa bệnh. Tiêm vắc-xin thủy đậu là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, giúp chúng ta tránh xa căn bệnh này và cả những cơn ngứa hành hạ của nó. Nếu không may mắc bệnh, việc theo dõi sát sao các triệu chứng, đặc biệt là các dấu hiệu cảnh báo cần đi khám bác sĩ, là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn sức khỏe. Sức khỏe là vốn quý, và việc trang bị kiến thức y tế chính xác, đáng tin cậy như thông tin về việc thủy đậu có ngứa không, sẽ giúp chúng ta chăm sóc bản thân và gia đình tốt hơn.
Ý kiến của bạn
Tags
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi