Trẻ Sơ Sinh Tiêu Chảy: Nhận Biết, Nguyên Nhân Và Cách Chăm Sóc An Toàn

Khi tiếng khóc chào đời của con yêu còn văng vẳng, niềm hạnh phúc làm cha mẹ ngập tràn nhưng cũng đi kèm với vô vàn bỡ ngỡ. Một trong những băn khoăn lớn nhất, khiến không ít bậc phụ huynh lo lắng, chính là các vấn đề sức khỏe nhỏ nhặt của bé. Đặc biệt, tình trạng Trẻ Sơ Sinh Tiêu Chảy là một trong những thử thách đầu tiên mà nhiều gia đình phải đối mặt. Nhìn con đi ngoài nhiều lần, phân lỏng hơn bình thường, bố mẹ nào mà không sốt ruột, không tự hỏi liệu con có sao không, có cần đi gặp bác sĩ ngay lập tức hay không? Hiểu được nỗi lòng đó, bài viết này sẽ cùng bạn đi sâu vào tìm hiểu về tiêu chảy ở trẻ sơ sinh, từ dấu hiệu nhận biết cho đến nguyên nhân sâu xa và cách chăm sóc con yêu một cách khoa học nhất. Mục tiêu là giúp bạn trang bị kiến thức, tự tin hơn trên hành trình chăm sóc bé nhỏ, biến những lo lắng thành hành động đúng đắn và kịp thời.

Trẻ sơ sinh tiêu chảy là gì và dấu hiệu nhận biết?

Trẻ sơ sinh tiêu chảy là tình trạng bé đi ngoài phân lỏng hoặc rất nhiều nước, số lần đi ngoài tăng lên đáng kể so với thường ngày.

Để nhận biết trẻ sơ sinh tiêu chảy, trước hết, bố mẹ cần hiểu “bình thường” là như thế nào. Phân của trẻ sơ sinh thay đổi rất nhiều trong những tuần đầu đời. Những ngày đầu, bé đi phân su màu xanh đen, sệt dính. Sau đó chuyển sang phân hoa cà hoa cải (màu vàng, có hạt), đặc biệt ở trẻ bú mẹ hoàn toàn. Số lần đi ngoài cũng rất khác nhau, có bé đi vài lần mỗi ngày, có bé chỉ đi 1-2 lần trong vài ngày. Cái “bình thường” này phụ thuộc vào từng bé và phương pháp nuôi dưỡng (bú mẹ hay sữa công thức). Tiêu chảy xảy ra khi có sự thay đổi bất thường so với “bình thường” của chính bé đó: phân đột ngột lỏng hơn nhiều, số lần đi ngoài tăng vọt, có thể kèm theo mùi hôi tanh hoặc có nhầy, máu. Điều này đặc biệt đáng quan tâm ở [trẻ sơ sinh 2 tháng tuổi bị tiêu chảy], giai đoạn mà bé còn rất non nớt và dễ mất nước nhanh chóng.

Dấu hiệu nhận biết trẻ sơ sinh tiêu chảy một cách rõ ràng bao gồm:

• Tần suất đi ngoài tăng đột ngột: Bé đi ngoài nhiều hơn hẳn số lần thông thường. Ví dụ, bé thường đi 3 lần/ngày giờ lại đi 7-10 lần/ngày hoặc hơn.
• Phân lỏng, nhiều nước: Đây là dấu hiệu đặc trưng nhất. Phân không còn sệt hay có hạt như bình thường mà trở nên loãng như nước hoặc chỉ có nhầy.
• Màu sắc và mùi phân thay đổi: Phân có thể chuyển sang màu xanh lá cây đậm, vàng sẫm hoặc lẫn máu, nhầy. Mùi cũng thường hôi tanh hơn bình thường.
• Số lượng phân mỗi lần đi nhiều hơn: Bé đi ngoài một lượng phân lớn hơn so với các lần trước đây.
• Các triệu chứng đi kèm: Bé có thể quấy khóc, bú kém, nôn trớ, sốt, bụng trướng nhẹ.

Quan sát tã của bé là cách dễ nhất để nhận biết sớm. Phân tiêu chảy sẽ thấm nhanh vào tã, để lại vệt lỏng, đôi khi chỉ là một lượng nước màu. Việc theo dõi kỹ càng số lần đi ngoài, tính chất phân (màu, mùi, độ sệt, có nhầy máu không) là cực kỳ quan trọng giúp bố mẹ đánh giá tình trạng của con.

{width=800 height=419}

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu này giúp bố mẹ có hướng xử lý kịp thời, tránh để tình trạng tiêu chảy kéo dài dẫn đến các biến chứng nguy hiểm hơn cho trẻ sơ sinh.

Tại sao trẻ sơ sinh lại dễ bị tiêu chảy?

Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và hệ tiêu hóa còn non nớt là lý do chính khiến trẻ sơ sinh rất dễ bị tiêu chảy khi có tác nhân gây bệnh tấn công.

Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh vẫn đang trong quá trình phát triển và hoàn thiện. Dạ dày bé còn nhỏ, dịch vị chưa đủ mạnh để tiêu diệt hết vi khuẩn xâm nhập qua đường ăn uống. Lớp niêm mạc ruột còn mỏng manh, dễ bị tổn thương bởi các tác nhân gây viêm nhiễm. Thêm vào đó, hệ vi khuẩn có lợi trong đường ruột (hệ vi sinh vật đường ruột) vẫn chưa ổn định và phong phú như ở người lớn, nên khả năng chống lại vi khuẩn, virus gây bệnh còn hạn chế. Chính vì những đặc điểm sinh lý này, trẻ sơ sinh rất nhạy cảm với các thay đổi, dù là nhỏ nhất, và dễ dàng “phản ứng” bằng triệu chứng tiêu chảy.

Nguyên nhân gây tiêu chảy ở trẻ sơ sinh là gì?

Có rất nhiều nguyên nhân có thể khiến trẻ sơ sinh bị tiêu chảy, từ những yếu tố đơn giản liên quan đến chế độ ăn cho đến các vấn đề nhiễm trùng nghiêm trọng hơn.

• Nhiễm trùng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất.

  • Virus: Rotavirus là “thủ phạm” hàng đầu gây tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ, bao gồm cả trẻ sơ sinh (dù vắc xin đã giúp giảm đáng kể tỷ lệ mắc). Adenovirus, Norovirus, Astrovirus cũng có thể gây bệnh. Các virus này lây lan qua đường phân-miệng, nghĩa là bé nuốt phải virus có trong phân của người bệnh do tay bẩn hoặc tiếp xúc với bề mặt bị nhiễm virus.
  • Vi khuẩn: E. coli, Salmonella, Shigella, Campylobacter… là những loại vi khuẩn có thể gây tiêu chảy nặng, đôi khi có máu. Nhiễm khuẩn thường liên quan đến vệ sinh kém khi chuẩn bị sữa, rửa bình sữa hoặc tay của người chăm sóc.
  • Ký sinh trùng: Giardia là một loại ký sinh trùng có thể gây tiêu chảy kéo dài, thường liên quan đến nguồn nước hoặc vệ sinh không đảm bảo.

• Chế độ ăn uống:

  • Sữa mẹ: Sữa mẹ là tốt nhất cho trẻ sơ sinh, nhưng đôi khi chế độ ăn của mẹ có thể ảnh hưởng đến sữa và gây rối loạn tiêu hóa nhẹ cho bé. Ví dụ, nếu mẹ ăn quá nhiều thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, hoặc đồ uống chứa caffeine, bé bú vào có thể đi ngoài lỏng hơn. Tuy nhiên, đây thường là tình trạng đi ngoài phân lỏng nhẹ, không quá mức như tiêu chảy do nhiễm trùng.
  • Sữa công thức: Trẻ không dung nạp lactose (đường có trong sữa) hoặc dị ứng đạm sữa bò là nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy khi dùng sữa công thức. Bé có thể bị tiêu chảy kèm theo đầy hơi, quấy khóc sau khi bú sữa. Việc pha sữa sai cách (quá đặc hoặc quá loãng), hoặc sử dụng nguồn nước không đảm bảo vệ sinh cũng có thể gây tiêu chảy.
  • Thay đổi loại sữa: Việc chuyển đổi đột ngột từ sữa mẹ sang sữa công thức, hoặc từ loại sữa công thức này sang loại khác đôi khi cũng khiến hệ tiêu hóa của bé “chưa kịp thích nghi” và gây tiêu chảy thoáng qua.

• Thuốc:

  • Kháng sinh: Thuốc kháng sinh, dù điều trị bệnh khác, lại có thể làm mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi, dẫn đến tiêu chảy do kháng sinh. Đây là một tác dụng phụ khá phổ biến.
  • Một số loại thuốc khác: Một số loại thuốc khác mà mẹ đang dùng và cho con bú, hoặc bé đang dùng trực tiếp, cũng có thể có tác dụng phụ là tiêu chảy.

• Các nguyên nhân khác:

  • Nhiễm trùng ngoài đường ruột: Đôi khi, nhiễm trùng ở các bộ phận khác của cơ thể như viêm đường hô hấp, viêm tai giữa (tương tự như khi [trẻ bị cảm lạnh phải làm sao] cần được chăm sóc), cũng có thể gây rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy kèm theo ở trẻ sơ sinh. Cơ thể bé phản ứng với nhiễm trùng toàn thân bằng cách này.
  • Mọc răng: Một số phụ huynh cho rằng mọc răng gây tiêu chảy. Tuy nhiên, đây không phải là nguyên nhân trực tiếp. Khi mọc răng, bé thường tiết nước bọt nhiều hơn, gặm nhấm đồ vật (có thể không sạch), và hệ miễn dịch có thể suy giảm nhẹ, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng đường ruột cao hơn. Tiêu chảy lúc này là do nhiễm trùng chứ không phải do răng mọc.

Hiểu rõ những nguyên nhân này giúp bố mẹ khoanh vùng và tìm ra lý do khiến con bị tiêu chảy, từ đó có hướng xử lý phù hợp hoặc cung cấp thông tin chính xác cho bác sĩ khi cần.

Khi nào tiêu chảy trẻ sơ sinh trở nên nguy hiểm?

Tiêu chảy ở trẻ sơ sinh có thể nhanh chóng trở nên nguy hiểm vì bé dễ bị mất nước và rối loạn điện giải nhanh hơn nhiều so với trẻ lớn hoặc người trưởng thành.

Mất nước là biến chứng đáng sợ nhất của tiêu chảy ở trẻ sơ sinh. Do cơ thể bé có tỷ lệ nước cao hơn và khả năng bù trừ kém hơn, mỗi lần đi ngoài phân lỏng là một lần mất đi lượng nước và chất điện giải quan trọng (như Natri, Kali). Nếu không được bù nước kịp thời, bé có thể rơi vào tình trạng mất nước từ nhẹ đến nặng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng nếu không được cấp cứu.

Dấu hiệu mất nước ở trẻ sơ sinh bị tiêu chảy

Nhận biết sớm các dấu hiệu mất nước là chìa khóa để đưa bé đi cấp cứu kịp thời. Đừng chần chừ nếu thấy bé có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

• Mắt trũng sâu: Mắt bé không còn căng tròn mà trông như bị lõm vào.
• Thóp trũng: Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 18 tháng tuổi, thóp (phần mềm trên đỉnh đầu) bình thường sẽ bằng phẳng hoặc hơi phồng nhẹ khi bé khóc. Khi mất nước, thóp có thể bị trũng rõ rệt.
• Khóc không có nước mắt: Dù quấy khóc rất nhiều nhưng không thấy nước mắt hoặc nước mắt rất ít.
• Môi khô, lưỡi khô: Niêm mạc miệng và lưỡi khô, không còn ẩm ướt.
• Ít hoặc không đi tiểu: Đây là dấu hiệu rất quan trọng của mất nước. Bé đóng bỉm khô trong nhiều giờ liền (trên 6-8 tiếng).
• Da khô, kém đàn hồi: Khi véo nhẹ da ở vùng bụng hoặc đùi, da phục hồi chậm, không đàn hồi nhanh như bình thường.
• Bé mệt lả, ngủ li bì: Bé không linh hoạt, kém tương tác, có thể ngủ nhiều một cách bất thường và khó đánh thức.
• Chân tay lạnh, da nổi vân tím: Dấu hiệu của mất nước nặng, tuần hoàn máu kém.

Bác sĩ Nguyễn Thị Mai Anh, chuyên khoa Nhi, chia sẻ: “Với trẻ sơ sinh, mọi dấu hiệu mất nước dù là nhẹ nhất cũng cần được chú ý. Cơ thể bé nhỏ xíu, sự mất cân bằng chỉ một chút thôi cũng có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Cha mẹ hãy quan sát thật kỹ con và đừng ngại tìm kiếm sự giúp đỡ y tế ngay khi có bất kỳ nghi ngờ nào về tình trạng mất nước.”

Ngoài mất nước, tiêu chảy kéo dài còn có thể dẫn đến suy dinh dưỡng do bé bú kém và không hấp thu được dinh dưỡng, tổn thương niêm mạc ruột, rối loạn điện giải nặng ảnh hưởng đến hoạt động của tim và não.

Cần làm gì khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy?

Việc đầu tiên và quan trọng nhất khi phát hiện trẻ sơ sinh bị tiêu chảy là bình tĩnh và theo dõi sát sao các triệu chứng của bé, đặc biệt là dấu hiệu mất nước.

Không nên tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy cho trẻ sơ sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Các loại thuốc này có thể làm chậm nhu động ruột, giữ mầm bệnh lại trong cơ thể bé lâu hơn và che lấp các triệu chứng nguy hiểm. Thay vào đó, mục tiêu chính là bù nước, bù điện giải và đảm bảo dinh dưỡng cho bé.

Chăm sóc trẻ sơ sinh tiêu chảy tại nhà

Nếu tình trạng tiêu chảy nhẹ và bé vẫn tỉnh táo, bú tốt, không có dấu hiệu mất nước hay các triệu chứng nguy hiểm khác, bố mẹ có thể chăm sóc bé tại nhà dưới sự hướng dẫn (nếu có) của bác sĩ hoặc nhân viên y tế:

• Tiếp tục cho bú mẹ hoặc uống sữa công thức: Đừng cắt sữa đột ngột. Sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng và kháng thể tuyệt vời giúp bé chống lại nhiễm trùng. Nếu bé bú mẹ, hãy cho bé bú nhiều lần hơn và mỗi lần ngắn hơn nếu cần. Nếu bé dùng sữa công thức, tiếp tục cho bé uống loại sữa bé đang dùng trừ khi bác sĩ chỉ định đổi loại sữa đặc biệt cho trẻ tiêu chảy. Đừng pha loãng sữa trừ khi có hướng dẫn rõ ràng từ chuyên gia y tế. Việc pha loãng sữa không chỉ làm giảm năng lượng cung cấp cho bé mà còn có thể gây rối loạn điện giải nguy hiểm hơn.
• Bù nước và điện giải: Đây là bước cực kỳ quan trọng.
  • Oresol (ORS): Dung dịch Oresol (muối và đường pha sẵn theo tỷ lệ chuẩn) là lựa chọn tốt nhất để bù nước và điện giải. Tuy nhiên, với trẻ sơ sinh, việc sử dụng ORS cần TUYỆT ĐỐI theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhân viên y tế về loại ORS, liều lượng và cách cho uống. Không được tự ý pha chế các loại nước đường, nước muối tại nhà vì sai tỷ lệ có thể rất nguy hiểm cho bé.
  • Cách cho uống ORS: Thường cho bé uống từng chút một bằng thìa hoặc ống nhỏ giọt, cách vài phút cho một lần, ngay sau mỗi lần bé đi ngoài phân lỏng hoặc nôn trớ. Kiên trì cho bé uống vì bé có thể không muốn uống.
    QUAN TRỌNG:

    Với trẻ sơ sinh (đặc biệt dưới 3 tháng tuổi), việc bù nước bằng ORS cần hết sức thận trọng và tốt nhất là có sự theo dõi của bác sĩ. Bú mẹ vẫn là ưu tiên hàng đầu nếu bé còn khả năng bú.

• Giữ vệ sinh sạch sẽ: Thay tã ngay sau khi bé đi ngoài để tránh hăm tã và nhiễm trùng lan rộng. Rửa tay thật sạch bằng xà phòng dưới vòi nước chảy trước và sau khi chăm sóc bé, sau khi thay tã. Vệ sinh khu vực thay tã sạch sẽ. Nếu bé dùng sữa công thức, tiệt trùng bình sữa, núm vú cẩn thận. Rửa sạch tay trước khi pha sữa cho bé.
• Theo dõi sát sao tình trạng bé: Ghi lại số lần đi ngoài, lượng phân mỗi lần, tính chất phân, số lần nôn (nếu có), lượng sữa hoặc ORS bé uống được, số lần bé tè ướt tã. Những thông tin này rất hữu ích khi bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Chăm sóc da cho bé: Tiêu chảy thường gây hăm tã do phân lỏng và tần suất đi ngoài nhiều. Thay tã thường xuyên, rửa sạch vùng hậu môn bằng nước ấm, thấm khô nhẹ nhàng và bôi kem chống hăm chuyên dụng cho bé sau mỗi lần thay tã.

Trong giai đoạn bé bị bệnh, việc đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ vẫn rất quan trọng, đặc biệt là các dưỡng chất thiết yếu. Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của các thành phần này, bạn có thể tìm hiểu thêm về [chất đạm có tác dụng gì] đối với sự phát triển toàn diện của bé, kể cả khi ốm.

Khi nào đưa trẻ sơ sinh tiêu chảy đến gặp bác sĩ?

Đừng chần chừ hay cố gắng điều trị tại nhà nếu bé có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

1. Có dấu hiệu mất nước: Bất kỳ dấu hiệu nào như mắt trũng, thóp trũng, khóc không nước mắt, môi khô, ít tè, da nhăn nheo, mệt lả, ngủ li bì. Đây là tình huống cấp cứu.
2. Tiêu chảy có máu hoặc nhầy máu rõ rệt: Dấu hiệu của nhiễm trùng nặng hoặc tổn thương niêm mạc ruột.
3. Nôn trớ nhiều và liên tục: Bé nôn hết tất cả mọi thứ uống vào, không giữ được nước và sữa, tăng nguy cơ mất nước và không thể bù nước bằng đường uống.
4. Sốt cao (trên 38.5°C ở trẻ dưới 3 tháng tuổi, hoặc sốt cao không hạ ở trẻ lớn hơn): Dấu hiệu nhiễm trùng nặng.
5. Bụng chướng hoặc đau khi chạm vào: Có thể là dấu hiệu tắc ruột hoặc biến chứng khác.
6. Tiêu chảy kéo dài: Dù nhẹ nhưng tiêu chảy kéo dài hơn 2-3 ngày mà không có dấu hiệu cải thiện, đặc biệt nếu bé bú kém đi.
7. Bé quấy khóc dữ dội, không thể dỗ được: Có thể là dấu hiệu đau bụng nặng hoặc biến chứng.
8. Bé trông rất mệt mỏi, xanh xao, li bì: Tình trạng toàn thân của bé xấu đi.

Việc đưa bé đến cơ sở y tế kịp thời giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác nguyên nhân (dựa vào khám lâm sàng, hỏi bệnh sử và có thể cần xét nghiệm phân) và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, bao gồm bù nước bằng đường truyền tĩnh mạch trong trường hợp mất nước nặng, hoặc kê đơn thuốc kháng sinh nếu xác định nguyên nhân là do vi khuẩn. Đừng chủ quan với tiêu chảy ở trẻ sơ sinh vì tình trạng sức khỏe của bé có thể diễn biến rất nhanh.

Phòng ngừa tiêu chảy ở trẻ sơ sinh bằng cách nào?

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Áp dụng các biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả có thể giảm đáng kể nguy cơ trẻ sơ sinh bị tiêu chảy.

Vì nguyên nhân phổ biến nhất là nhiễm trùng, vệ sinh là yếu tố hàng đầu trong việc phòng ngừa tiêu chảy ở trẻ sơ sinh.

Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Giữ vệ sinh tay sạch sẽ: Đây là biện pháp quan trọng nhất! Bố mẹ và người chăm sóc cần rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy thường xuyên, đặc biệt là trước khi bế bé, trước khi chuẩn bị thức ăn/sữa cho bé, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã cho bé, và sau khi tiếp xúc với bất kỳ bề mặt nào có thể bị nhiễm khuẩn. Hướng dẫn cả những người khác khi đến thăm bé cũng rửa tay sạch sẽ.
• Vệ sinh an toàn thực phẩm và nước uống:
  • Nếu dùng sữa công thức, hãy pha sữa bằng nước đun sôi để nguội hoặc nước tinh khiết đảm bảo. Tiệt trùng bình sữa, núm vú, dụng cụ pha sữa thật kỹ sau mỗi lần sử dụng.
  • Đối với trẻ lớn hơn bắt đầu ăn dặm (thường là sau 6 tháng, nhưng nguyên tắc vệ sinh vẫn áp dụng khi bé bắt đầu tiếp xúc với môi trường xung quanh), đảm bảo thực phẩm được nấu chín kỹ và bảo quản đúng cách.
• Nuôi con bằng sữa mẹ: Sữa mẹ chứa kháng thể giúp tăng cường hệ miễn dịch cho bé, bảo vệ bé khỏi nhiều loại nhiễm trùng, bao gồm cả nhiễm trùng đường ruột gây tiêu chảy. Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời là cách phòng ngừa tiêu chảy hiệu quả nhất.
• Tiêm phòng đầy đủ: Vắc xin Rotavirus là vắc xin cực kỳ quan trọng giúp phòng ngừa tiêu chảy nặng do Rotavirus, một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy nhập viện ở trẻ nhỏ. Hãy đưa bé đi tiêm chủng đầy đủ theo lịch của Bộ Y tế.
• Tránh để bé tiếp xúc với người bệnh: Hạn chế cho bé tiếp xúc gần với những người đang bị tiêu chảy, nôn trớ hoặc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác.
• Vệ sinh môi trường sống: Giữ nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng. Vệ sinh đồ chơi của bé thường xuyên.
• Xử lý phân đúng cách: Phân của người bệnh tiêu chảy (kể cả trẻ sơ sinh) có chứa một lượng lớn virus/vi khuẩn gây bệnh. Thay tã và vứt bỏ tã bẩn vào thùng rác có nắp đậy kín ngay lập tức. Rửa tay kỹ sau đó.

{width=800 height=418}

Áp dụng nhất quán các biện pháp vệ sinh này không chỉ giúp phòng ngừa tiêu chảy mà còn nhiều bệnh nhiễm trùng khác ở trẻ sơ sinh, giúp bé khỏe mạnh và phát triển tốt hơn.

Những lầm tưởng thường gặp về tiêu chảy ở trẻ sơ sinh

Xung quanh vấn đề trẻ sơ sinh tiêu chảy có không ít những lầm tưởng hoặc kinh nghiệm dân gian chưa được kiểm chứng khoa học, có thể gây hại nếu áp dụng sai cách.

• Lầm tưởng 1: Phải cho trẻ nhịn ăn/nhịn bú khi bị tiêu chảy để ruột được nghỉ ngơi.
  • Sự thật: Đây là quan niệm sai lầm. Trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ bú mẹ, cần tiếp tục được cung cấp sữa và dinh dưỡng ngay cả khi bị tiêu chảy để có năng lượng chống lại bệnh và tránh suy dinh dưỡng. Ngừng cho bé ăn/bú có thể khiến bé nhanh suy kiệt hơn, đặc biệt khi bé đã bị mất nước. Việc chính cần làm là bù nước và điện giải, và duy trì dinh dưỡng càng nhiều càng tốt qua sữa.
• Lầm tưởng 2: Tiêu chảy là do mọc răng.
  • Sự thật: Như đã giải thích ở phần nguyên nhân, mọc răng không trực tiếp gây tiêu chảy. Các hành vi đi kèm khi mọc răng (cho tay vào miệng, gặm đồ vật bẩn) làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, từ đó gây tiêu chảy. Coi thường tiêu chảy lúc mọc răng có thể bỏ sót nguyên nhân nhiễm trùng và làm chậm trễ việc điều trị.
• Lầm tưởng 3: Dùng các loại lá cây, bài thuốc dân gian để trị tiêu chảy cho trẻ sơ sinh.
  • Sự thật: Một số bài thuốc dân gian có thể không đảm bảo vệ sinh, không đúng liều lượng, không có bằng chứng khoa học về hiệu quả và thậm chí có thể gây ngộ độc hoặc làm tình trạng tiêu chảy nặng thêm, che lấp các dấu hiệu nguy hiểm. Việc tự ý sử dụng các phương pháp này thay vì đưa bé đi khám bác sĩ có thể bỏ lỡ “thời gian vàng” điều trị, dẫn đến biến chứng nặng nề. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào cho trẻ sơ sinh.
• Lầm tưởng 4: Pha loãng sữa công thức để bé dễ tiêu hóa hơn.
  • Sự thật: Pha loãng sữa công thức không giúp cải thiện tiêu chảy mà còn làm giảm lượng calo và chất dinh dưỡng bé nhận được, có thể khiến bé bị đói và chậm phục hồi. Quan trọng hơn, pha loãng sữa công thức với quá nhiều nước có thể gây mất cân bằng điện giải nghiêm trọng, một tình trạng nguy hiểm gọi là ngộ độc nước. Chỉ pha sữa đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc theo chỉ định đặc biệt của bác sĩ.

Nhận diện và bác bỏ những lầm tưởng này là rất quan trọng để bố mẹ có cách tiếp cận khoa học và an toàn nhất khi chăm sóc trẻ sơ sinh bị tiêu chảy.

Lời khuyên từ chuyên gia về tiêu chảy trẻ sơ sinh

Giáo sư Trần Văn Long, chuyên gia tiêu hóa Nhi, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi sát sao và phản ứng kịp thời khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy: “Hệ tiêu hóa của bé như một ‘cỗ máy’ cực kỳ nhạy cảm. Khi có bất thường xảy ra, nó sẽ ‘báo động’ bằng những triệu chứng như tiêu chảy. Nhiệm vụ của chúng ta là ‘lắng nghe’ cỗ máy ấy, nhận biết các tín hiệu ‘báo động’ nguy hiểm và đưa bé đến ‘thợ sửa chữa’ (bác sĩ) chuyên nghiệp khi cần. Đừng cố gắng tự sửa chữa hoặc trì hoãn. Mất nước ở trẻ sơ sinh diễn ra nhanh như một cơn bão nhỏ, có thể quật ngã bé bất cứ lúc nào nếu chúng ta lơ là.”

Ông cũng khuyên rằng, trong khi chờ đợi được thăm khám, việc duy trì nguồn sữa mẹ (nếu bé bú mẹ) và bù nước điện giải theo đúng hướng dẫn là cực kỳ quan trọng. Không tự ý ngừng sữa, không dùng thuốc lung tung. Vệ sinh tay và môi trường sống vẫn là “lá chắn” tốt nhất cho bé.

Kết luận

Tình trạng trẻ sơ sinh tiêu chảy là một vấn đề sức khỏe thường gặp nhưng không thể chủ quan. Việc trang bị kiến thức về cách nhận biết dấu hiệu sớm, hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh và đặc biệt là nhận diện các dấu hiệu nguy hiểm của mất nước là vô cùng quan trọng đối với mỗi bậc cha mẹ. Chăm sóc đúng cách tại nhà bao gồm việc kiên trì bù nước, duy trì dinh dưỡng qua sữa và giữ vệ sinh tuyệt đối. Quan trọng nhất, đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ y tế chuyên nghiệp ngay khi bé có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào hoặc khi bạn cảm thấy lo lắng về tình trạng của con. Sức khỏe và sự an toàn của bé yêu luôn là ưu tiên hàng đầu. Hãy là những ông bố bà mẹ thông thái và tỉnh táo để đồng hành cùng con vượt qua những thử thách đầu đời này một cách an toàn nhất.