Chào bạn, chắc hẳn khi nghe đến virus RSV, nhiều người trong chúng ta sẽ nghĩ ngay đến những cơn ho sù sụ, sổ mũi hay thậm chí là khó thở ở trẻ nhỏ, đặc biệt là các bé dưới 2 tuổi. Virus Hợp bào hô hấp (RSV – Respiratory Syncytial Virus) đúng là “kẻ phá bĩnh” quen mặt của hệ hô hấp, đặc biệt là vào mùa lạnh. Nó có thể gây ra những bệnh lý từ nhẹ nhàng như cảm lạnh thông thường đến nghiêm trọng như viêm tiểu phế quản hay viêm phổi. Một câu hỏi mà nhiều bậc phụ huynh và cả người lớn từng mắc RSV băn khoăn là liệu Virus Rsv Có Bị Lại Không? Liệu hệ miễn dịch của chúng ta có đủ sức tạo ra một “tấm khiên” vững chắc sau lần nhiễm đầu tiên để chống lại virus này vĩnh viễn? Đây là một mối lo ngại chính đáng, và câu trả lời không đơn giản là có hay không.
Virus RSV thực sự rất phổ biến. Theo thống kê, hầu hết trẻ em đều sẽ bị nhiễm RSV ít nhất một lần trước khi bước sang tuổi thứ 2. Điều này cho thấy mức độ lây lan nhanh chóng của nó trong cộng đồng. Tuy nhiên, việc phổ biến không đồng nghĩa với việc vô hại, nhất là với những đối tượng dễ bị tổn thương. Đối với người lớn, nhiễm RSV thường nhẹ hơn, giống như một trận cảm lạnh. Nhưng ở trẻ nhỏ, người cao tuổi, hoặc những người có hệ miễn dịch suy yếu hay mắc bệnh nền, RSV có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Việc hiểu rõ về khả năng tái nhiễm và mức độ ảnh hưởng của virus là cực kỳ quan trọng để chúng ta có thể chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe cho bản thân cũng như những người xung quanh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi sâu vào bản chất của virus RSV, khả năng tái nhiễm của nó và những điều cần biết để đối phó hiệu quả.
Trước khi trả lời câu hỏi liệu virus RSV có bị lại không, hãy cùng làm quen một chút với “gương mặt” này. Virus RSV thuộc họ Paramyxoviridae, là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh đường hô hấp dưới ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trên toàn thế giới. Nó lây lan chủ yếu qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện, hoặc qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết hô hấp bị nhiễm virus, hay thậm chí gián tiếp qua việc chạm tay vào các bề mặt nhiễm virus (như nắm cửa, đồ chơi) rồi đưa lên mũi, miệng, mắt. Virus này có thể tồn tại trên các bề mặt cứng trong nhiều giờ.
Các triệu chứng của nhiễm RSV thường xuất hiện sau 4-6 ngày tiếp xúc với virus. Ở người lớn và trẻ lớn, triệu chứng thường nhẹ nhàng, bao gồm sổ mũi, nghẹt mũi, ho nhẹ, đau họng, sốt nhẹ, đau đầu. Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 1 tuổi, nhiễm RSV có thể gây ra viêm tiểu phế quản (viêm các đường dẫn khí nhỏ trong phổi) hoặc viêm phổi. Triệu chứng có thể nặng hơn như thở nhanh, thở khò khè, khó thở, ho dữ dội, sốt cao, bỏ bú hoặc ăn kém, da tím tái. Điều này đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời.
Sự nguy hiểm của RSV nằm ở chỗ nó có thể gây viêm và tắc nghẽn đường thở nhỏ, đặc biệt là ở trẻ có đường thở còn non nớt. Mặc dù nhiều trường hợp nhiễm RSV ở trẻ nhỏ không quá nghiêm trọng và tự khỏi sau 1-2 tuần với sự chăm sóc hỗ trợ, nhưng tỷ lệ nhập viện do RSV ở nhóm tuổi này vẫn khá cao so với các bệnh hô hấp khác.
Đây chính là câu hỏi cốt lõi mà chúng ta đang muốn giải đáp. Liệu một khi đã trải qua một đợt nhiễm RSV, cơ thể chúng ta có “miễn nhiễm” với nó vĩnh viễn không?
Câu trả lời thẳng thắn và khoa học là: CÓ, virus RSV hoàn toàn có thể bị lại.
Đúng vậy, không giống như một số bệnh khác mà một lần mắc có thể tạo ra miễn dịch bền vững suốt đời (ví dụ như sởi, thủy đậu ở đa số trường hợp), việc nhiễm virus RSV không mang lại khả năng miễn dịch lâu dài hoặc hoàn toàn chống lại các lần nhiễm sau. Điều này có nghĩa là một người có thể bị nhiễm RSV nhiều lần trong đời.
Để hiểu được tại sao virus RSV có bị lại không lại có câu trả lời là “có”, chúng ta cần nhìn vào cách hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng với virus này.
Sau lần đầu tiên tiếp xúc với virus RSV, hệ miễn dịch của cơ thể sẽ được kích hoạt để tạo ra các kháng thể và tế bào miễn dịch nhằm chống lại virus. Các kháng thể này đóng vai trò như “người bảo vệ”, gắn vào virus và ngăn chúng xâm nhập vào tế bào hoặc đánh dấu để các tế bào miễn dịch khác tiêu diệt. Tuy nhiên, đối với virus RSV, đáp ứng miễn dịch này có vẻ không đủ mạnh mẽ, không kéo dài được lâu và không tạo ra “trí nhớ miễn dịch” hiệu quả như với một số loại virus khác.
Khoảng vài tháng sau lần nhiễm đầu tiên, nồng độ kháng thể chống RSV trong cơ thể bắt đầu giảm dần. Điều này khiến cơ thể dễ bị tổn thương lại bởi virus nếu có cơ hội tiếp xúc. Hơn nữa, virus RSV tồn tại dưới hai nhóm chính là nhóm A và nhóm B, và trong mỗi nhóm lại có những biến thể nhỏ. Mặc dù nhiễm một chủng có thể tạo ra một phần miễn dịch chéo với chủng khác, nhưng mức độ bảo vệ này thường không đầy đủ. Vì vậy, bạn có thể nhiễm chủng A, rồi sau đó vẫn có thể bị nhiễm chủng B, hoặc thậm chí tái nhiễm chính chủng A đó sau một khoảng thời gian.
Nói một cách đơn giản, hệ miễn dịch của chúng ta sau khi “đánh nhau” với virus RSV lần đầu chỉ tạo ra một lớp “áo mưa” mỏng manh và không bền bỉ. Chiếc áo này có thể giúp bạn “khô ráo” trong một thời gian ngắn, nhưng nếu tiếp tục đi dưới “cơn mưa” virus, bạn vẫn có thể bị ướt lại. Tấm khiên bảo vệ không đủ “lì đòn” để duy trì hiệu quả trong thời gian dài.
Một tin tức có phần an ủi là: ở đa số người khỏe mạnh (đặc biệt là người lớn và trẻ lớn), các lần tái nhiễm virus RSV sau thường có xu hướng nhẹ hơn lần đầu tiên.
Lần nhiễm RSV đầu tiên, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, có thể gây ra những triệu chứng nghiêm trọng như viêm tiểu phế quản hay viêm phổi. Điều này là do hệ hô hấp của trẻ còn nhỏ, đường thở hẹp và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Tuy nhiên, khi cơ thể đã từng tiếp xúc với virus, hệ miễn dịch đã có một chút “kinh nghiệm” nhất định. Mặc dù không tạo ra miễn dịch hoàn toàn, nhưng nó vẫn có thể phản ứng nhanh hơn và hiệu quả hơn trong những lần tiếp xúc sau. Do đó, tái nhiễm RSV ở người lớn khỏe mạnh thường chỉ biểu hiện bằng các triệu chứng giống như cảm lạnh thông thường: sổ mũi, ho nhẹ, nghẹt mũi…
Tuy nhiên, không phải lúc nào tái nhiễm cũng nhẹ nhàng. Mức độ nghiêm trọng của tái nhiễm RSV phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
Tương tự như việc cần phòng ngừa các bệnh đường hô hấp khác, ngay cả khi bạn đã từng bị cúm, việc tiêm vắc xin cúm giá bao nhiêu và các biện pháp phòng ngừa khác vẫn rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe tổng thể khỏi các tác nhân gây bệnh khác nhau, bao gồm cả RSV.
Như đã đề cập, mặc dù tái nhiễm RSV thường nhẹ hơn, nhưng có một số đối tượng đặc biệt cần cảnh giác cao vì nguy cơ diễn biến nặng vẫn còn đó. Nếu bạn hoặc người thân thuộc nhóm này, việc chủ động phòng ngừa và theo dõi sát sao các triệu chứng là cực kỳ quan trọng.
Các nhóm đối tượng có nguy cơ cao bị nặng khi tái nhiễm RSV bao gồm:
Đối với các nhóm này, tái nhiễm RSV không chỉ gây ra các triệu chứng hô hấp mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, cần phải nhập viện điều trị và thậm chí có thể đe dọa tính mạng.
Khi bị tái nhiễm virus RSV, các triệu chứng thường giống với cảm lạnh thông thường, có thể bao gồm:
Ở người lớn và trẻ lớn khỏe mạnh, các triệu chứng này thường kéo dài khoảng 5-7 ngày rồi tự khỏi.
Tuy nhiên, như đã nói ở trên, ở những nhóm đối tượng có nguy cơ cao (trẻ nhỏ, người cao tuổi, người có bệnh nền/miễn dịch yếu), tái nhiễm RSV vẫn có thể gây ra các triệu chứng nặng hơn và tương tự như lần nhiễm đầu tiên, chẳng hạn như:
Khi xuất hiện các triệu chứng nặng này, dù là lần đầu hay tái nhiễm, việc tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp là vô cùng cần thiết. Đừng chủ quan chỉ vì nghĩ rằng mình đã từng bị và lần này sẽ nhẹ hơn.
Vì khả năng tái nhiễm virus RSV là có thật, việc phòng ngừa không chỉ dừng lại ở lần đầu tiên mà cần được duy trì thường xuyên, đặc biệt là trong mùa dịch (thường là cuối thu đến đầu xuân). May mắn là các biện pháp phòng ngừa RSV rất quen thuộc và hiệu quả, tương tự như cách chúng ta phòng các bệnh hô hấp lây truyền qua đường giọt bắn và tiếp xúc khác.
Dưới đây là những bước đơn giản mà chúng ta có thể thực hiện hàng ngày để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm và tái nhiễm RSV:
Để hiểu rõ hơn về cách các bệnh hô hấp lây lan và cách phòng ngừa chung, bạn có thể tìm hiểu thêm về nguyên nhân gây viêm tai giữa, một biến chứng phổ biến sau các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên.
Mặc dù đa số các trường hợp tái nhiễm RSV thường nhẹ, nhưng việc theo dõi các triệu chứng và tìm kiếm sự trợ giúp y tế kịp thời là rất quan trọng, đặc biệt đối với các đối tượng có nguy cơ cao hoặc khi xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo.
Bạn nên đưa bản thân hoặc người nhà đến gặp bác sĩ nếu xuất hiện các triệu chứng sau, dù đã từng bị RSV trước đây:
Đối với trị dứt điểm viêm phế quản cho bé, điều quan trọng là cần có sự chẩn đoán và hướng dẫn điều trị từ bác sĩ, vì viêm phế quản có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau (virus, vi khuẩn) và mức độ nghiêm trọng cũng khác nhau, trong đó RSV là một nguyên nhân phổ biến gây viêm tiểu phế quản ở trẻ.
Việc đi khám bác sĩ sẽ giúp chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh (có thể cần xét nghiệm để xác định có phải do RSV không, mặc dù trong nhiều trường hợp không cần thiết trừ khi bệnh nặng hoặc cần theo dõi đặc biệt), đánh giá mức độ nghiêm trọng và đưa ra kế hoạch điều trị hỗ trợ phù hợp để giảm nhẹ triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
Triệu chứng ban đầu của nhiễm virus RSV, dù là lần đầu hay tái nhiễm, rất giống với cảm lạnh thông thường, cúm, hoặc các bệnh viêm đường hô hấp khác. Điều này khiến việc tự phân biệt trở nên khó khăn. Đây là lý do tại sao việc tham khảo ý kiến bác sĩ là quan trọng để có chẩn đoán chính xác.
Dưới đây là một vài điểm khác biệt hoặc tương đồng để bạn tham khảo, nhưng lưu ý đây chỉ là thông tin tham khảo chung:
Triệu chứng thường gặp | Cảm lạnh thông thường | Cúm (Influenza) | Virus RSV | Viêm phế quản ở trẻ nhỏ (có thể do RSV) |
---|---|---|---|---|
Khởi phát | Dần dần | Đột ngột | Dần dần (giống cảm lạnh) | Thường sau vài ngày triệu chứng cảm lạnh |
Sốt | Ít khi hoặc nhẹ | Thường sốt cao, đột ngột | Có thể sốt, đặc biệt ở trẻ nhỏ/nặng | Có thể sốt |
Mệt mỏi, đau nhức | Nhẹ hoặc không có | Thường rất rõ rệt, mệt mỏi toàn thân | Có thể mệt mỏi, đặc biệt khi bệnh nặng | Có thể mệt mỏi, bỏ bú (ở trẻ nhỏ) |
Sổ mũi, nghẹt mũi | Thường gặp | Có thể có | Thường gặp | Có thể có |
Ho | Thường gặp, ho khan hoặc có đờm | Thường gặp, ho khan | Thường gặp, có thể ho dữ dội, ho ông ổng | Rất thường gặp, ho sâu, có thể nghe tiếng ran |
Đau họng | Thường gặp | Có thể có | Có thể có | Có thể có |
Đau đầu | Ít khi hoặc nhẹ | Thường gặp | Có thể có | Ít gặp ở trẻ nhỏ |
Khó thở, thở khò khè | Rất hiếm | Có thể xảy ra biến chứng viêm phổi | Thường gặp ở trẻ nhỏ/người có nguy cơ cao (viêm tiểu phế quản) | Rất thường gặp, tiếng thở rít (khò khè) |
Virus RSV là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây viêm phế quản ở trẻ nhỏ, đặc biệt là thể viêm tiểu phế quản. Vì vậy, khi trẻ có các triệu chứng như ho, sổ mũi, sau đó diễn biến nặng hơn với thở khò khè, thở nhanh, khó thở, thì khả năng cao là do RSV gây ra viêm tiểu phế quản.
Để chẩn đoán xác định RSV, bác sĩ có thể dựa vào triệu chứng lâm sàng, khám bệnh (nghe phổi), và trong một số trường hợp có thể cần làm xét nghiệm dịch mũi họng. Tuy nhiên, việc điều trị chủ yếu là hỗ trợ, nên xét nghiệm thường không cần thiết cho mọi trường hợp nhẹ.
Việc dành thời gian tìm hiểu về virus RSV, bao gồm cả khả năng virus RSV có bị lại không, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho bạn và gia đình:
Virus RSV không chỉ gây ảnh hưởng đến hệ hô hấp mà còn có thể dẫn đến các biến chứng ở các cơ quan lân cận, chẳng hạn như tai. Tương tự như nguyên nhân gây viêm tai giữa có thể liên quan đến nhiễm trùng đường hô hấp trên, virus RSV cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm tai giữa ở trẻ nhỏ do sưng và tắc nghẽn các ống Eustachian nối tai giữa với mũi họng.
Việc nâng cao hiểu biết về các tác nhân gây bệnh đường hô hấp như RSV là một phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe toàn diện, không chỉ riêng về răng miệng (như lĩnh vực của Nha khoa Bảo Anh) mà còn bao gồm sức khỏe hệ thống.
Chúng tôi đã tham vấn ý kiến của một số chuyên gia để mang đến cho bạn cái nhìn sâu sắc hơn về virus RSV và khả năng tái nhiễm của nó.
Bác sĩ Nguyễn Thị Thuỷ, chuyên khoa Nhi, Bệnh viện Phụ sản Nhi Đà Nẵng cho biết: “Trong thực hành lâm sàng hàng ngày, chúng tôi thường xuyên gặp các trường hợp trẻ nhỏ nhập viện vì RSV, và không hiếm gặp trẻ đã từng mắc RSV nay lại bị nhiễm lại, dù mức độ có thể khác nhau. Đối với trẻ sơ sinh và đặc biệt là các bé có tiền sử sinh non hoặc có bệnh lý tim, phổi từ trước, mỗi lần nhiễm RSV đều tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, kể cả là tái nhiễm. Vì vậy, việc tuân thủ các biện pháp phòng ngừa như rửa tay, tránh tiếp xúc gần, và cân nhắc các biện pháp dự phòng thụ động (nếu được chỉ định) là vô cùng quan trọng.”
Giáo sư Trần Văn An, công tác tại Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, nhấn mạnh: “Khả năng tái nhiễm RSV là một thách thức trong việc kiểm soát dịch bệnh, vì nó có nghĩa là miễn dịch tự nhiên không đủ để loại bỏ virus hoàn toàn khỏi cộng đồng sau mỗi mùa dịch. Nghiên cứu về vắc xin phòng RSV đã được tiến hành từ lâu và đang có những tiến bộ đáng kể, hướng tới việc tạo ra miễn dịch bền vững hơn hoặc bảo vệ các đối tượng nguy cơ cao. Trong khi chờ đợi các giải pháp phòng ngừa đặc hiệu hiệu quả hơn, các biện pháp vệ sinh cá nhân và cộng đồng vẫn là nền tảng để giảm thiểu sự lây lan của virus, không chỉ riêng RSV mà còn nhiều tác nhân gây bệnh hô hấp khác.”
Tiến sĩ Lê Văn Minh, chuyên khoa Hô hấp, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, chia sẻ: “Ở người lớn khỏe mạnh, tái nhiễm RSV thường chỉ gây khó chịu nhẹ, giống như cảm lạnh. Tuy nhiên, chúng ta không nên xem thường. Người lớn bị nhiễm, dù nhẹ, vẫn có thể trở thành nguồn lây cho trẻ nhỏ hoặc người cao tuổi trong gia đình. Đặc biệt với người cao tuổi hoặc những người có bệnh phổi mạn tính như COPD, một đợt tái nhiễm RSV tưởng chừng như cảm lạnh cũng có thể khiến bệnh nền bùng phát nặng, gây khó thở, suy hô hấp và cần nhập viện. Vì vậy, việc giữ gìn sức khỏe chung, tiêm vắc xin cúm và các vắc xin hô hấp khác (nếu được khuyến cáo) cũng góp phần gián tiếp bảo vệ bản thân và những người xung quanh khỏi những đợt bệnh nặng.”
Những lời khuyên từ các chuyên gia càng khẳng định rằng, mặc dù virus RSV có bị lại không đã có câu trả lời là “có” và lần sau thường nhẹ hơn, nhưng chúng ta không thể chủ quan, đặc biệt là khi sống chung hoặc tiếp xúc với các đối tượng dễ bị tổn thương.
Qua bài viết này, chúng ta đã cùng tìm hiểu và xác nhận rằng câu hỏi virus RSV có bị lại không có đáp án là CÓ. Hệ miễn dịch của con người sau lần nhiễm RSV đầu tiên không tạo ra miễn dịch vĩnh viễn, do đó tái nhiễm là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Mặc dù các lần tái nhiễm thường nhẹ hơn ở người khỏe mạnh, nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ diễn biến nặng ở trẻ nhỏ, người cao tuổi, và những người có hệ miễn dịch suy yếu hoặc bệnh nền.
Hiểu rõ về khả năng tái nhiễm, các đối tượng nguy cơ cao, và các biện pháp phòng ngừa là chìa khóa để chúng ta chủ động bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình trong mùa dịch RSV. Hãy luôn chú trọng vệ sinh cá nhân, tránh tiếp xúc gần với người bệnh, và đặc biệt quan tâm đến sức khỏe của trẻ nhỏ và người lớn tuổi trong nhà.
Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ triệu chứng hô hấp nào đáng ngại, đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn và thăm khám từ các chuyên gia y tế. Việc chẩn đoán và can thiệp kịp thời sẽ giúp giảm nhẹ triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và đảm bảo sức khỏe tốt nhất. Sức khỏe là vốn quý nhất, hãy luôn là người tiêu dùng thông thái và chủ động trong việc bảo vệ sức khỏe của chính mình và những người thân yêu.
Ý kiến của bạn
Tags
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi