Chào bạn, hẳn chúng ta ai cũng đã từng nghe về “tai biến mạch máu não”, hay dân gian quen gọi là “tai biến”. Đây là một tình trạng y tế khẩn cấp, cực kỳ nguy hiểm, có thể cướp đi sinh mạng hoặc để lại di chứng nặng nề chỉ trong gang tấc. Điều đáng sợ là Biểu Hiện Của Tai Biến thường đến rất đột ngột, không báo trước, khiến nhiều người bàng hoàng, không biết phải làm gì. Bạn có biết rằng, khả năng hồi phục và giảm thiểu di chứng sau tai biến phụ thuộc rất lớn vào việc nhận biết sớm các dấu hiệu và đưa người bệnh đến cơ sở y tế kịp thời? Giống như việc nhận biết các dấu hiệu thay đổi bất thường khác trên cơ thể, ví dụ như [biểu hiện bầu con trai], việc nắm vững các biểu hiện của tai biến là kiến thức y học cơ bản mà bất kỳ ai cũng nên trang bị cho mình và người thân.
Nói một cách dễ hiểu, tai biến mạch máu não xảy ra khi dòng máu cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho não bị gián đoạn hoặc suy giảm nghiêm trọng. Khi tế bào não không nhận đủ máu, chúng bắt đầu chết đi chỉ trong vài phút. Có hai loại tai biến chính:
Dù là loại nào, kết quả đều là các tế bào não bị tổn thương hoặc chết đi, dẫn đến việc mất chức năng ở những vùng não bị ảnh hưởng. Và chính sự mất chức năng này là nguồn gốc của các biểu hiện của tai biến mà chúng ta sắp tìm hiểu.
Thời gian là yếu tố sống còn đối với bệnh nhân tai biến. Các bác sĩ thường nói “Time is brain” (Thời gian là não bộ). Cứ mỗi phút trôi qua khi não không được cấp đủ máu, hàng triệu tế bào não sẽ chết đi. Việc đưa người bệnh đến bệnh viện càng sớm, trong “giờ vàng” (thường là 3-4.5 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên), cơ hội được điều trị hiệu quả bằng các phương pháp như tiêu sợi huyết (làm tan cục máu đông) hoặc can thiệp lấy huyết khối sẽ càng cao. Điều trị kịp thời giúp phục hồi dòng máu lên não, hạn chế tối đa tổn thương, từ đó giảm đáng kể nguy cơ tử vong và di chứng như liệt, méo miệng, mất ngôn ngữ. Ngược lại, nếu chậm trễ, tổn thương não sẽ vĩnh viễn, di chứng sẽ nặng nề, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh và gánh nặng cho gia đình.
Chính vì lẽ đó, việc mỗi người trong chúng ta, dù không phải là chuyên gia y tế, cũng cần nắm rõ các biểu hiện của tai biến là vô cùng cần thiết. Đôi khi, chỉ một vài giây nhận biết đúng và hành động nhanh chóng của bạn có thể tạo nên sự khác biệt khổng lồ giữa sự sống, sự phục hồi và thảm kịch.
Các chuyên gia y tế trên thế giới đã đưa ra một cách ghi nhớ rất hiệu quả về các biểu hiện của tai biến phổ biến nhất, đó là sử dụng từ viết tắt F.A.S.T. Hãy cùng tìm hiểu xem F.A.S.T là gì nhé:
F (Face drooping – Mặt méo): Yêu cầu người đó mỉm cười. Một bên mặt có bị xệ xuống, không đều không? Rất nhiều trường hợp tai biến biểu hiện rõ nhất ở khuôn mặt, khiến một bên mặt dường như “không nghe lời” nữa.
Đây là một trong những biểu hiện của tai biến thường gặp và dễ nhận biết nhất. Khi dây thần kinh điều khiển cơ mặt bị ảnh hưởng do tổn thương não, một bên mặt sẽ bị yếu đi hoặc liệt hoàn toàn, khiến nụ cười trở nên gượng gạo, khóe miệng bị kéo xuống.
Hinh anh nguoi bi meo mieng do bieu hien cua tai bien
A (Arm weakness – Tay yếu): Yêu cầu người đó giơ cả hai tay lên cao ngang vai và giữ trong vài giây. Một tay có bị hạ xuống hoặc khó giữ thăng bằng hơn tay kia không? Sự yếu liệt ở một bên cơ thể, đặc biệt là tay, là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng.
Tổn thương não bộ do tai biến có thể gây ảnh hưởng đến khả năng điều khiển vận động của cơ thể. Một trong những biểu hiện của tai biến thường gặp là cảm giác yếu đột ngột hoặc hoàn toàn mất khả năng cử động ở một bên tay hoặc chân (hoặc cả hai). Để kiểm tra, bạn chỉ cần yêu cầu người đó giơ cả hai tay lên và giữ thẳng, hoặc đi vài bước để xem họ có bị khụy xuống, bước đi lệch lạc hay mất thăng bằng không. Sự khác biệt rõ rệt giữa hai bên cơ thể là tín hiệu đáng báo động.
S (Speech difficulty – Khó nói): Yêu cầu người đó lặp lại một câu đơn giản nào đó một cách rõ ràng. Họ có nói ngọng, líu lưỡi, nói khó hiểu hay không thể nói được không? Khả năng sử dụng ngôn ngữ cũng là một chức năng quan trọng của não bộ, khi vùng não liên quan bị ảnh hưởng, khả năng nói hoặc hiểu ngôn ngữ sẽ bị suy giảm.
Không chỉ khả năng vận động, chức năng ngôn ngữ cũng rất nhạy cảm với tổn thương não. Biểu hiện của tai biến ở khả năng nói có thể rất đa dạng: từ nói lắp, nói ngọng bất thường, đến khó khăn trong việc tìm từ, nói không thành câu, hoặc thậm chí là hoàn toàn mất khả năng nói hoặc hiểu lời người khác. Đừng bao giờ xem nhẹ dấu hiệu này, dù chỉ thoáng qua. Nó có thể giống như sự khó chịu tạm thời khi [bị phỏng nên bôi gì], nhưng mức độ nguy hiểm thì hoàn toàn khác.
T (Time to call 115 – Thời gian gọi 115): Nếu bạn thấy bất kỳ một trong những biểu hiện của tai biến kể trên, dù chỉ là thoáng qua rồi hết, cũng đừng chần chừ. Hãy gọi ngay số cấp cứu 115 (hoặc số cấp cứu tại địa phương của bạn) và đưa người đó đến bệnh viện ngay lập tức. Hãy ghi nhớ thời điểm triệu chứng đầu tiên xuất hiện, thông tin này rất quan trọng cho việc chẩn đoán và điều trị.
Công thức F.A.S.T là cách ghi nhớ cực kỳ hiệu quả cho các biểu hiện của tai biến thường gặp nhất. Hãy luyện tập ghi nhớ nó và chia sẻ cho người thân, bạn bè của bạn. Ai cũng có thể trở thành người hùng cứu mạng khi biết nhận ra những dấu hiệu này.
Công thức F.A.S.T bao gồm các dấu hiệu phổ biến nhất, nhưng tai biến có thể biểu hiện bằng nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào vùng não bị ảnh hưởng. Dưới đây là một số biểu hiện của tai biến khác mà bạn cũng cần cảnh giác:
Bạn có bao giờ đột nhiên cảm thấy mọi thứ quay cuồng, mất phương hướng một cách dữ dội không? Cảm giác hoa mắt, chóng mặt đột ngột, dữ dội, khác hẳn với cảm giác chóng mặt thông thường do mệt mỏi hay say xe, có thể là một trong những biểu hiện của tai biến, đặc biệt là khi kèm theo các dấu hiệu khác như khó đi lại, mất thăng bằng.
Một cơn đau đầu cực kỳ dữ dội, đột ngột xuất hiện như “sấm sét” trong đầu, không có tiền sử đau đầu tương tự trước đó, hoặc đau đầu kèm theo nôn ói, có thể là dấu hiệu của tai biến xuất huyết não. Nếu bạn hoặc người thân gặp phải cơn đau đầu khủng khiếp như vậy, đừng nghĩ đơn giản chỉ là [biểu hiện của cảm cúm] thông thường, hãy nghĩ ngay đến khả năng tai biến và tìm kiếm sự trợ giúp y tế khẩn cấp.
Đột nhiên nhìn mờ, nhìn đôi, hoặc mất thị lực hoàn toàn ở một bên mắt hoặc cả hai mắt cũng là một trong những biểu hiện của tai biến ít được biết đến. Điều này xảy ra khi vùng não xử lý thông tin thị giác bị tổn thương.
Cảm thấy không vững, đi đứng loạng choạng, khó thực hiện các động tác phối hợp như cầm nắm đồ vật, cài cúc áo… một cách đột ngột cũng có thể là biểu hiện của tai biến. Điều này liên quan đến việc tiểu não hoặc các đường dẫn truyền thần kinh liên quan đến thăng bằng bị ảnh hưởng.
Đột nhiên cảm thấy bối rối, mất phương hướng, lú lẫn, khó hiểu lời người khác nói, hoặc trở nên mất ý thức, hôn mê… Những thay đổi đột ngột về trạng thái tinh thần cũng là biểu hiện của tai biến rất nguy hiểm, cần được cấp cứu ngay lập tức.
Có một dạng tai biến gọi là Tai biến thiếu máu não thoáng qua (Transient Ischemic Attack – TIA), hay còn được gọi là “tai biến nhẹ” hoặc “đột quỵ nhỏ”. TIA xảy ra khi dòng máu lên một phần não bị tắc nghẽn tạm thời, thường là do cục máu đông nhỏ, nhưng cục máu đông này tan ra hoặc di chuyển đi trước khi gây tổn thương vĩnh viễn.
Điều quan trọng cần hiểu là:
Nếu bạn hoặc người thân có những biểu hiện của tai biến thoáng qua rồi tự hết, hãy coi đó là TIA và phải đến bệnh viện kiểm tra ngay lập tức. Bác sĩ sẽ tìm nguyên nhân gây ra TIA và đưa ra các biện pháp phòng ngừa để giảm nguy cơ tai biến thật sự xảy ra. Bỏ qua TIA giống như bạn đang bỏ qua tiếng chuông báo động về một hiểm họa lớn sắp ập đến.
Mặc dù tai biến có thể xảy ra với bất kỳ ai, ở bất kỳ lứa tuổi nào (dù hiếm gặp ở người trẻ), có một số yếu tố làm tăng đáng kể nguy cơ gặp phải biểu hiện của tai biến. Nếu bạn hoặc người thân có một hoặc nhiều yếu tố dưới đây, hãy đặc biệt cảnh giác và chủ động phòng ngừa:
Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ giúp chúng ta chủ động thay đổi lối sống, kiểm soát bệnh nền và thăm khám sức khỏe định kỳ để giảm thiểu khả năng gặp phải biểu hiện của tai biến.
Đây là phần quan trọng nhất. Nếu bạn nghi ngờ ai đó (hoặc chính bạn) đang có một hoặc nhiều biểu hiện của tai biến, hãy hành động nhanh chóng và dứt khoát theo các bước sau:
Hãy nhớ, mỗi giây phút trôi qua đều quý giá. Đừng chần chừ, đừng thử các biện pháp dân gian hay chờ đợi triệu chứng tự hết. Đưa người bệnh đến bệnh viện càng sớm càng tốt là cơ hội tốt nhất để cứu lấy họ.
Đôi khi, một số tình trạng y tế khác có thể có các triệu chứng giống với biểu hiện của tai biến, khiến người bệnh và người nhà nhầm lẫn. Việc nhận biết đúng là quan trọng để xử lý kịp thời. Tuy nhiên, trong tình huống khẩn cấp khi nghi ngờ tai biến, luôn hành động như thể đó là tai biến thật sự và gọi cấp cứu ngay lập tức. Việc chẩn đoán chính xác là của bác sĩ.
Một số tình trạng có thể gây nhầm lẫn bao gồm:
Nhắc lại, khi không chắc chắn, LUÔN LUÔN COI ĐÓ LÀ TAI BIẾN VÀ GỌI CẤP CỨU NGAY. Thà nhầm còn hơn bỏ sót cơ hội cứu mạng. Giống như khi bạn [tự nhiên bị hôi nách] và băn khoăn nguyên nhân, các thay đổi đột ngột trong cơ thể cần được đánh giá cẩn thận, nhưng với biểu hiện của tai biến, sự cẩn trọng phải đi kèm với tốc độ “tên lửa”.
“Phòng bệnh hơn chữa bệnh” – câu nói này đặc biệt đúng với tai biến mạch máu não. Kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ là chiến lược hiệu quả nhất để giảm thiểu khả năng xuất hiện biểu hiện của tai biến. Bạn có thể làm gì?
Việc chủ động phòng ngừa không chỉ giúp bạn tránh xa biểu hiện của tai biến mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Xung quanh tai biến vẫn còn nhiều quan niệm sai lầm có thể gây nguy hiểm nếu tin theo. Hãy cùng làm rõ một vài điều:
Hiểu đúng về biểu hiện của tai biến và cách xử lý là điều cần thiết để tránh những sai lầm đáng tiếc.
Để giúp bạn hình dung rõ hơn về biểu hiện của tai biến trong thực tế, hãy cùng lắng nghe một vài câu chuyện giả định nhưng rất đỗi đời thường:
Những câu chuyện này là lời nhắc nhở đanh thép về tầm quan trọng của việc nhận biết sớm biểu hiện của tai biến và hành động không trì hoãn.
Khi người bệnh có biểu hiện của tai biến được đưa đến bệnh viện, đội ngũ y tế sẽ nhanh chóng tiến hành các bước chẩn đoán để xác định loại tai biến (nhồi máu hay xuất huyết) và mức độ tổn thương. Các xét nghiệm hình ảnh như chụp CT sọ não hoặc MRI sọ não là vô cùng cần thiết và thường được ưu tiên thực hiện ngay. Dựa vào kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất trong thời gian ngắn nhất.
Đối với tai biến nhồi máu não, nếu người bệnh đến trong “giờ vàng”, phương pháp tiêu sợi huyết tĩnh mạch có thể được áp dụng để làm tan cục máu đông. Trong một số trường hợp, can thiệp nội mạch (dùng dụng cụ đưa vào mạch máu để lấy cục máu đông ra) cũng là một lựa chọn. Các phương pháp này giúp tái thông dòng máu lên não, cứu lấy vùng mô não đang bị thiếu máu và chưa chết hẳn.
Đối với tai biến xuất huyết não, việc điều trị tập trung vào kiểm soát huyết áp, giảm áp lực nội sọ và trong một số trường hợp có thể cần phẫu thuật để loại bỏ khối máu tụ.
Rõ ràng, việc nhận biết sớm biểu hiện của tai biến của người nhà và sự nhanh nhẹn của hệ thống cấp cứu là hai yếu tố quyết định xem người bệnh có cơ hội tiếp cận được các phương pháp điều trị hiệu quả này hay không.
Sau giai đoạn cấp tính được điều trị tại bệnh viện, người bệnh tai biến thường cần trải qua quá trình phục hồi chức năng lâu dài và kiên trì. Mục tiêu của phục hồi chức năng là giúp người bệnh lấy lại càng nhiều chức năng bị mất càng tốt, thích nghi với di chứng (nếu có) và tái hòa nhập cộng đồng.
Quá trình này thường bao gồm:
Sự hỗ trợ, động viên từ gia đình và tinh thần lạc quan, kiên trì của bản thân người bệnh đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong hành trình phục hồi này.
Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Bác sĩ Nguyễn Văn A, một chuyên gia lâu năm trong lĩnh vực thần kinh học. Ông chia sẻ: “Các biểu hiện của tai biến rất đa dạng, nhưng điểm chung là chúng thường xuất hiện đột ngột. Thách thức lớn nhất là nhiều người vẫn chưa nhận thức được mức độ nguy hiểm và tầm quan trọng của việc xử lý khẩn cấp. Tôi thường ví von, việc nhận biết biểu hiện của tai biến cũng giống như việc bạn phải nhanh chóng xử lý một tình huống nguy hiểm đột ngột khác, chẳng hạn như khi bạn [bị phỏng nên bôi gì] ngay lập tức để tránh tổn thương sâu. Nhưng với tai biến, hậu quả còn nặng nề hơn rất nhiều. Chúng ta cần trang bị kiến thức này cho tất cả mọi người, đặc biệt là những gia đình có người cao tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ.”
Ông cũng nhấn mạnh: “Đừng ngại ngần khi gọi cấp cứu. Hệ thống y tế luôn sẵn sàng tiếp nhận và đánh giá các trường hợp nghi ngờ tai biến. Thà đến viện kiểm tra và kết quả là ‘không sao’ còn hơn ở nhà chờ đợi và bỏ lỡ cơ hội quý giá.”
Giáo sư Trần Thị B, một nhà nghiên cứu về sức khỏe cộng đồng, bổ sung thêm: “Việc phòng ngừa là nền tảng. Tuy nhiên, ngay cả khi bạn đã kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ, tai biến vẫn có thể xảy ra. Vì vậy, việc mỗi cá nhân và mỗi gia đình nắm vững các biểu hiện của tai biến và kế hoạch hành động khi cần là vô cùng thiết yếu. Đây không chỉ là kiến thức y khoa mà còn là kỹ năng sinh tồn trong xã hội hiện đại.”
Chuyen gia chia se ve cach nhan biet som bieu hien cua tai bien
Trả lời: Các biểu hiện của tai biến phổ biến nhất như méo miệng, yếu tay chân, khó nói thường không gây đau. Tuy nhiên, tai biến xuất huyết não có thể gây đau đầu dữ dội đột ngột. Đôi khi người bệnh có thể cảm thấy tê bì hoặc ngứa ran ở vùng bị ảnh hưởng.
Trả lời: Cả hai tình trạng đều có thể gây nói khó, đi đứng loạng choạng, lú lẫn. Tuy nhiên, người say rượu thường có hơi thở nồng nặc mùi cồn. Dù vậy, nếu không chắc chắn hoặc người đó có tiền sử các yếu tố nguy cơ tai biến, vẫn nên gọi cấp cứu và để nhân viên y tế đánh giá.
Trả lời: Các biểu hiện của tai biến thật sự (đột quỵ) sẽ không tự hết mà cần can thiệp y tế khẩn cấp. Nếu các triệu chứng tương tự tai biến nhưng thoáng qua rồi biến mất, đó có thể là TIA (tai biến nhẹ), và TIA vẫn là một tình trạng khẩn cấp cần đi khám ngay lập tức vì là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ cao bị tai biến thật sự sau đó.
Trả lời: Tai biến ở trẻ em hiếm gặp hơn người lớn nhưng vẫn có thể xảy ra. Biểu hiện của tai biến ở trẻ em có thể khó nhận biết hơn và đôi khi không điển hình như ở người lớn, ví dụ như co giật một bên cơ thể kéo dài, đột ngột yếu một bên người, khó khăn khi đi lại, mất thăng bằng, nói khó, thay đổi đột ngột hành vi hoặc ý thức.
Trả lời: Phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong 3 tháng cuối và sau sinh, có nguy cơ tai biến cao hơn bình thường do những thay đổi trong cơ thể liên quan đến thai kỳ (ví dụ: tăng đông máu, tăng huyết áp thai kỳ). Biểu hiện của tai biến ở phụ nữ mang thai cũng tương tự như người khác (F.A.S.T), nhưng có thể khó phân biệt với các triệu chứng thông thường của thai kỳ như mệt mỏi, phù nề. Bất kỳ dấu hiệu thần kinh đột ngột nào trong thai kỳ hoặc sau sinh đều cần được đánh giá y tế khẩn cấp.
Để sẵn sàng ứng phó nếu biểu hiện của tai biến xảy ra với bạn hoặc người thân, hãy thực hiện các bước sau:
Sự chuẩn bị không bao giờ là thừa thãi khi đối mặt với một tình trạng khẩn cấp như tai biến.
Tai biến mạch máu não là kẻ thù thầm lặng và nguy hiểm, có thể tấn công bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, với kiến thức đúng đắn và sự cảnh giác cao độ, chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu hậu quả của nó. Việc nhận biết nhanh chóng và chính xác các biểu hiện của tai biến chính là tấm khiên bảo vệ hiệu quả nhất, là “chìa khóa vàng” mở ra cánh cửa cơ hội cho người bệnh.
Hãy ghi nhớ công thức F.A.S.T và các dấu hiệu cảnh báo khác. Hãy chia sẻ thông tin này đến người thân, bạn bè của bạn. Đừng bao giờ chần chừ khi nghi ngờ có biểu hiện của tai biến. Gọi cấp cứu ngay lập tức là hành động đúng đắn nhất, là cách bạn thể hiện tình yêu thương và trách nhiệm với sức khỏe của chính mình và những người xung quanh. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các vấn đề sức khỏe, đừng ngần ngại tìm kiếm thông tin từ các nguồn đáng tin cậy hoặc tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế.
Ý kiến của bạn
Tags
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi