Ai trong chúng ta cũng ít nhất một lần trải qua cảm giác khó chịu ở vùng bụng, từ cơn đau âm ỉ thoáng qua đến những cơn quặn thắt dữ dội khiến ta không thể ngồi yên. Và một trong những vị trí gây nhiều lo lắng là khi bạn bị đau Giữa Bụng Trên Rốn. Vùng này, hay còn gọi là vùng thượng vị, là “ngôi nhà” của nhiều cơ quan quan trọng trong hệ tiêu hóa và một phần của các hệ cơ quan khác. Do đó, cơn đau tại đây có thể là tín hiệu từ nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, từ những rối loạn chức năng đơn giản đến các bệnh lý cần được can thiệp y tế kịp thời. Bỏ qua nó có thể khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn. Việc hiểu rõ về cơn đau này giúp bạn không hoang mang quá mức, nhưng đồng thời cũng nhận biết được khi nào cần tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ.
Đây là câu hỏi đầu tiên mà hầu hết chúng ta đặt ra khi gặp phải tình trạng này. Vùng đau giữa bụng trên rốn tập trung nhiều cơ quan quan trọng, nên nguyên nhân rất đa dạng.
Nguyên nhân khiến bạn cảm thấy đau ở vị trí này thường liên quan đến các vấn đề tại đường tiêu hóa trên hoặc các cơ quan lân cận. Tùy thuộc vào tính chất cơn đau, thời điểm xuất hiện và các triệu chứng đi kèm mà bác sĩ có thể định hướng chẩn đoán ban đầu.
Đúng vậy, dạ dày là một trong những “ứng viên” hàng đầu gây ra cảm giác đau giữa bụng trên rốn.
Các bệnh lý tại dạ dày như viêm loét là nguyên nhân rất phổ biến dẫn đến cơn đau ở vùng thượng vị.
Viêm dạ dày, dù cấp tính hay mạn tính, thường gây ra cảm giác đau âm ỉ, nóng rát, khó chịu ngay dưới xương ức và có thể lan xuống vùng giữa bụng trên rốn. Cơn đau này có thể xuất hiện sau khi ăn, khi đói hoặc thậm chí là cả đêm. Đôi khi, nó đi kèm với cảm giác đầy hơi, buồn nôn, thậm chí là nôn. Tình trạng này thường do vi khuẩn HP (Helicobacter pylori), việc sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID), hoặc lối sống thiếu khoa học như ăn uống không điều độ, căng thẳng kéo dài, hút thuốc, uống rượu bia.
Loét dạ dày hoặc tá tràng (phần đầu của ruột non, ngay sau dạ dày) cũng biểu hiện chủ yếu bằng cơn đau ở vị trí này. Cơn đau do loét dạ dày thường xuất hiện sau ăn khoảng 1-2 giờ, trong khi loét tá tràng lại đau nhiều hơn khi đói hoặc vào ban đêm, và giảm bớt sau khi ăn. Cơn đau do loét thường có tính chu kỳ, tái phát theo đợt. Đây là tình trạng nghiêm trọng hơn viêm đơn thuần, tiềm ẩn nguy cơ biến chứng như xuất huyết tiêu hóa, thủng tạng.
Theo chia sẻ của Giáo sư Hoàng Thị Minh Ngọc, chuyên gia đầu ngành về Tiêu hóa tại Bệnh viện Bạch Mai: “Phần lớn các trường hợp [đau giữa bụng trên rốn] mà chúng tôi thăm khám đều có liên quan đến dạ dày hoặc tá tràng. Việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây loét, đặc biệt là sự hiện diện của vi khuẩn HP, là cực kỳ quan trọng để có phác đồ điều trị hiệu quả và ngăn ngừa tái phát.”
Có, bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) có thể gây ra cơn đau ở vị trí này.
Mặc dù triệu chứng điển hình của GERD là ợ nóng, ợ chua (cảm giác nóng rát từ thượng vị lan lên ngực, đôi khi đến cổ họng), nhưng một số người bệnh lại chỉ biểu hiện bằng cơn đau vùng thượng vị hoặc đau giữa bụng trên rốn. Điều này xảy ra khi acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc. Cơn đau này có thể nặng hơn khi cúi người, nằm xuống hoặc sau khi ăn các thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, sô cô la, cà phê, hoặc uống rượu bia.
Nếu bạn thường xuyên cảm thấy nóng rát sau xương ức, kèm theo cảm giác nghẹn, khàn giọng, ho khan vào ban đêm và cả cơn đau ở vùng giữa bụng trên rốn, rất có thể đó là dấu hiệu của GERD. Căn bệnh này, nếu không được kiểm soát tốt, có thể dẫn đến viêm loét thực quản, hẹp thực quản hoặc thậm chí là tiền ung thư thực quản.
Đôi khi, cảm giác đau giữa bụng trên rốn chỉ là biểu hiện của tình trạng khó tiêu chức năng hoặc đầy hơi.
Khó tiêu chức năng (Functional Dyspepsia) là một chẩn đoán loại trừ, khi người bệnh có các triệu chứng như đau hoặc khó chịu ở vùng thượng vị, đầy bụng, buồn nôn, nhưng sau khi thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết (nội soi, siêu âm…) lại không tìm thấy tổn thương thực thể nào. Tình trạng này thường liên quan đến rối loạn vận động của dạ dày, tá tràng hoặc sự nhạy cảm bất thường của đường tiêu hóa. Căng thẳng, lo âu, chế độ ăn uống và lối sống là những yếu tố ảnh hưởng đáng kể.
Đầy hơi, chướng bụng do tích tụ khí trong đường tiêu hóa cũng có thể tạo áp lực và gây ra cảm giác đau tức, khó chịu ở vùng thượng vị, đôi khi được mô tả là đau giữa bụng trên rốn. Tình trạng này thường xảy ra sau khi ăn các loại thực phẩm dễ sinh hơi (đậu, bắp cải…), uống đồ uống có gas, hoặc do nuốt phải nhiều khí khi ăn nói. Cảm giác đau thường giảm bớt sau khi ợ hơi hoặc trung tiện.
Tương tự như [đau chính giữa bụng trên rốn], việc xác định liệu cơn đau chỉ là do đầy hơi thoáng qua hay là dấu hiệu của bệnh lý khác cần được bác sĩ chuyên khoa đánh giá cẩn thận. Đừng vội vàng tự chẩn đoán và điều trị nếu các triệu chứng kéo dài hoặc tái diễn.
Chắc chắn rồi, viêm tụy hoặc các vấn đề về túi mật cũng có thể là nguyên nhân gây đau giữa bụng trên rốn.
Tụy là một tuyến nằm sâu phía sau dạ dày, có chức năng sản xuất enzyme tiêu hóa và hormone (như insulin). Viêm tụy, đặc biệt là viêm tụy cấp, là một tình trạng rất nghiêm trọng. Cơn đau do viêm tụy cấp thường xuất hiện đột ngột, dữ dội ở vùng thượng vị hoặc đau giữa bụng trên rốn, có thể lan ra sau lưng (thường là [đau sau lưng bên trái]), tăng nặng khi ăn và giảm khi cúi gập người về phía trước. Kèm theo là buồn nôn, nôn mửa dữ dội, chướng bụng, sốt, và mạch nhanh. Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm tụy cấp là sỏi mật hoặc lạm dụng rượu bia.
Túi mật nằm dưới gan, có chức năng lưu trữ mật. Sỏi túi mật là nguyên nhân phổ biến gây ra cơn đau quặn mật. Cơn đau này thường xuất hiện ở vùng hạ sườn phải (dưới xương sườn bên phải), nhưng đôi khi có thể lan lên vùng thượng vị hoặc đau giữa bụng trên rốn. Cơn đau thường dữ dội, xuất hiện sau bữa ăn nhiều dầu mỡ, có thể kèm theo buồn nôn, nôn. Nếu sỏi làm tắc nghẽn ống mật, có thể gây vàng da, vàng mắt, sốt (viêm đường mật). Mặc dù vị trí điển hình là hạ sườn phải, nhưng biểu hiện đau thượng vị do sỏi mật không phải là hiếm gặp.
Ngoài các vấn đề tiêu hóa phổ biến, một số nguyên nhân khác cũng có thể gây ra cơn đau giữa bụng trên rốn.
Thoát vị hoành (Hiatal Hernia): Là tình trạng một phần dạ dày chui lên lồng ngực qua khe của cơ hoành. Điều này có thể gây ra các triệu chứng tương tự GERD như ợ nóng, trào ngược, và cảm giác đau hoặc khó chịu ở vùng thượng vị/giữa bụng trên rốn, đặc biệt khi nằm xuống hoặc cúi người.
Đau do tim (đau thắt ngực): Nghe có vẻ lạ, nhưng một số trường hợp bệnh tim thiếu máu cục bộ, đặc biệt là ở phụ nữ hoặc người lớn tuổi, có thể biểu hiện bằng cơn đau không điển hình, thay vì đau ngực điển hình lại cảm thấy đau ở vùng thượng vị hoặc đau giữa bụng trên rốn, kèm theo khó thở, vã mồ hôi. Điều này rất nguy hiểm vì dễ bị bỏ sót chẩn đoán. Việc phân biệt cơn đau này với cơn đau tiêu hóa là cực kỳ quan trọng. Để hiểu rõ hơn về [đau thắt ngưc bên phải] và cách nhận diện các loại đau ngực, bạn cần lưu ý đến tính chất và vị trí cơn đau.
Thoát vị thành bụng vùng thượng vị: Là tình trạng một phần mỡ hoặc ruột nhô ra qua điểm yếu ở thành bụng ngay giữa đường trắng, trên rốn. Cơn đau thường tăng khi gắng sức, ho, rặn và có thể sờ thấy khối phồng.
Một số bệnh lý toàn thân như nhiễm trùng, rối loạn chuyển hóa, hoặc thậm chí là căng thẳng, lo âu quá mức cũng có thể gây ra các triệu chứng ở đường tiêu hóa, bao gồm cả đau giữa bụng trên rốn. Căng thẳng tâm lý có thể làm tăng co bóp dạ dày, tăng tiết acid, hoặc làm cho đường tiêu hóa nhạy cảm hơn với các kích thích, dẫn đến cảm giác đau.
Hiểu rõ tính chất cơn đau sẽ giúp bạn và bác sĩ định hướng nguyên nhân ban đầu. Cơn đau giữa bụng trên rốn có thể rất đa dạng về cường độ và cảm giác.
Tính chất cơn đau, thời điểm xuất hiện, các yếu tố làm tăng hoặc giảm đau, và các triệu chứng đi kèm là những thông tin quý giá để nhận diện “thủ phạm” gây ra cơn đau ở vùng này.
Cách bạn mô tả cơn đau rất quan trọng trong việc chẩn đoán.
Cơn đau âm ỉ: Là cảm giác đau không quá mạnh, dai dẳng, có thể khó chịu nhưng không khiến bạn không thể làm việc hay sinh hoạt. Đau âm ỉ ở vùng giữa bụng trên rốn thường liên quan đến viêm dạ dày, khó tiêu chức năng, hoặc GERD. Cơn đau này có thể tăng hoặc giảm tùy thuộc vào bữa ăn hoặc mức độ căng thẳng.
Cơn đau dữ dội: Là cảm giác đau rất mạnh, khiến bạn phải ngừng mọi hoạt động, có thể vật vã, đổ mồ hôi. Đau dữ dội ở vùng này có thể là dấu hiệu của viêm tụy cấp, cơn quặn mật do sỏi túi mật, hoặc biến chứng của loét dạ dày (như thủng). Đây là những trường hợp cần được cấp cứu y tế ngay lập tức.
Cơn đau quặn thắt: Là cảm giác đau theo từng đợt, lúc tăng lúc giảm, thường do sự co bóp bất thường của các cơ quan rỗng như dạ dày, ruột non, hoặc đường mật. Cơn đau này cũng có thể rất dữ dội trong đỉnh điểm.
Ví dụ: “Khi tôi bị [đau bụng ở giữa trên rốn], cơn đau thường âm ỉ sau khi ăn no, nhưng nếu ăn đồ cay thì nó sẽ nóng rát hơn.” hoặc “Cơn đau của tôi đột ngột xuất hiện rất dữ dội, quặn thắt từng cơn ở ngay giữa bụng trên rốn và lan ra sau lưng.”
Thời điểm xuất hiện cơn đau so với bữa ăn là một manh mối quan trọng.
Đau khi đói hoặc vào ban đêm: Thường gợi ý đến loét tá tràng hoặc tình trạng tăng tiết acid dạ dày. Acid dịch vị tấn công niêm mạc dạ dày/tá tràng khi không có thức ăn để “đệm”.
Đau sau ăn: Có thể là viêm dạ dày (đau sớm sau ăn) hoặc loét dạ dày (đau muộn hơn, 1-2 giờ sau ăn). Cơn đau do sỏi mật cũng thường xuất hiện sau bữa ăn nhiều dầu mỡ. Đau sau ăn cũng là dấu hiệu thường gặp của khó tiêu chức năng.
Đau không liên quan rõ rệt đến bữa ăn: Có thể do các nguyên nhân ngoài đường tiêu hóa (tim, tụy, thoát vị) hoặc các bệnh tiêu hóa mạn tính, căng thẳng.
Cơn đau theo chu kỳ: Đau xuất hiện thành từng đợt kéo dài vài tuần đến vài tháng, sau đó tự hết hoặc giảm bớt rồi lại tái phát sau một thời gian. Đây là đặc điểm điển hình của bệnh loét dạ dày tá tràng.
Hãy chú ý đến các yếu tố ảnh hưởng đến cường độ cơn đau.
Tăng khi ăn: Viêm tụy cấp, một số trường hợp loét dạ dày.
Giảm khi ăn: Thường là loét tá tràng.
Tăng khi nằm xuống, cúi người: GERD, thoát vị hoành.
Giảm khi cúi gập người về phía trước: Viêm tụy.
Tăng khi gắng sức, ho, rặn: Thoát vị thành bụng thượng vị.
Giảm khi uống thuốc kháng acid hoặc sữa: Loét dạ dày tá tràng, viêm dạ dày, GERD.
Tăng khi căng thẳng: Khó tiêu chức năng, viêm dạ dày, loét.
Giảm sau khi ợ hơi hoặc trung tiện: Đầy hơi, chướng bụng.
Trong nhiều trường hợp, cơn đau giữa bụng trên rốn có thể tự khỏi hoặc giảm bớt sau khi thay đổi chế độ ăn uống, nghỉ ngơi. Tuy nhiên, có những dấu hiệu cảnh báo bạn không được chủ quan và cần đi khám bác sĩ ngay lập tức.
Việc nhận biết các dấu hiệu “cờ đỏ” là cực kỳ quan trọng để tránh bỏ lỡ các bệnh lý nguy hiểm.
Bạn cần đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt nếu cơn đau giữa bụng trên rốn đi kèm với một hoặc nhiều triệu chứng sau:
Có, trong một số tình huống, cơn đau giữa bụng trên rốn là một trường hợp cấp cứu y tế.
Nếu bạn bị đau dữ dội, đột ngột, kèm theo nôn ra máu, đi ngoài phân đen, đau ngực lan ra vai/tay kèm khó thở, hoặc bất kỳ dấu hiệu “cờ đỏ” nghiêm trọng nào kể trên, bạn cần đến khoa cấp cứu của bệnh viện gần nhất ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu của các tình trạng nguy hiểm như thủng loét dạ dày tá tràng, xuất huyết tiêu hóa ồ ạt, viêm tụy cấp, cơn đau tim, hoặc tắc ruột. Việc chậm trễ có thể đe dọa tính mạng. Đừng bao giờ tự ý chịu đựng hoặc chỉ dùng thuốc giảm đau thông thường trong những trường hợp này.
Khi bạn đến khám vì cơn đau giữa bụng trên rốn, bác sĩ sẽ thực hiện một quy trình thăm khám và chẩn đoán bài bản.
Quá trình chẩn đoán thường bắt đầu từ việc hỏi bệnh sử kỹ lưỡng, khám lâm sàng và sau đó là chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng phù hợp.
Bác sĩ sẽ hỏi rất chi tiết về cơn đau giữa bụng trên rốn của bạn để thu thập thông tin.
Những câu hỏi thường gặp bao gồm:
Tùy thuộc vào nghi ngờ ban đầu sau khi hỏi bệnh và khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng sau:
Sau khi có chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp với nguyên nhân gây bệnh của bạn. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ và thay đổi lối sống để cải thiện tình trạng.
Việc điều trị hiệu quả cần kết hợp giữa tuân thủ chỉ định của bác sĩ và các thay đổi tích cực trong lối sống.
Một số thay đổi trong sinh hoạt và ăn uống có thể giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn khi bị đau giữa bụng trên rốn.
Tuyệt đối CÓ. Việc sử dụng thuốc để điều trị đau giữa bụng trên rốn cần phải có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Tự ý dùng thuốc, đặc biệt là thuốc giảm đau thông thường (như NSAID như Ibuprofen, Naproxen) có thể làm tình trạng loét dạ dày tá tràng trở nên tồi tệ hơn, thậm chí gây xuất huyết hoặc thủng. Các loại thuốc kháng acid, thuốc giảm tiết acid (như PPIs, H2 blockers) có thể giúp giảm triệu chứng tạm thời, nhưng nếu không chẩn đoán đúng bệnh, bạn có thể bỏ lỡ các bệnh lý nghiêm trọng hơn (ví dụ: dùng thuốc dạ dày cho cơn đau tim hoặc viêm tụy).
Chỉ có bác sĩ sau khi thăm khám và chẩn đoán mới có thể xác định được nguyên nhân chính xác gây đau giữa bụng trên rốn của bạn và kê đơn thuốc phù hợp (ví dụ: kháng sinh để diệt HP, thuốc giảm tiết acid, thuốc hỗ trợ tiêu hóa, thuốc điều trị viêm tụy, hoặc phẫu thuật nếu cần thiết cho sỏi mật hoặc thoát vị). Việc tuân thủ đúng liều lượng, thời gian và cách dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ là chìa khóa để điều trị hiệu quả và tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Đừng ngần ngại hỏi bác sĩ về bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến đơn thuốc của bạn.
Cảm giác đau giữa bụng trên rốn là một triệu chứng rất phổ biến, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những vấn đề đơn giản về tiêu hóa đến các bệnh lý nghiêm trọng cần can thiệp y tế. Điều quan trọng nhất là bạn không nên chủ quan hay tự chẩn đoán và điều trị dựa trên thông tin không chính xác.
Hãy lắng nghe cơ thể mình, chú ý đến tính chất cơn đau, thời điểm xuất hiện và các triệu chứng đi kèm. Nếu cơn đau kéo dài, tái phát thường xuyên, hoặc đặc biệt là khi xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo như đau dữ dội, nôn ra máu, sụt cân không rõ nguyên nhân, vàng da… hãy tìm đến sự trợ giúp của bác sĩ chuyên khoa ngay lập tức. Bác sĩ sẽ giúp bạn xác định chính xác nguyên nhân thông qua thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả. Đừng để cơn đau giữa bụng trên rốn ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn. Chăm sóc sức khỏe bản thân là một hành trình dài, và việc tìm kiếm thông tin y tế đáng tin cậy là bước đầu tiên quan trọng.
Ý kiến của bạn
Tags
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi