Chào bạn, có bao giờ bạn nhìn vào gương và chợt để ý một “vị khách” nhỏ bé xuất hiện dưới mắt trái của mình chưa? Vâng, đó có thể là một chiếc nốt ruồi. “Anh bạn nhỏ” này không chỉ đơn thuần là một đặc điểm trên da, mà theo quan niệm dân gian còn mang nhiều ý nghĩa về vận mệnh, tính cách. Tuy nhiên, dưới góc nhìn y học, một chiếc nốt ruồi, đặc biệt là Nốt Ruồi Dưới Mắt Trái, lại chứa đựng những thông tin quan trọng hơn nhiều về sức khỏe của bạn. Đôi khi, một chấm nhỏ tưởng chừng vô hại lại cần được chúng ta quan tâm đúng mức để đảm bảo mọi thứ vẫn “vào guồng” khỏe mạnh. Chúng ta sẽ cùng nhau “giải mã” xem chiếc nốt ruồi này có gì đặc biệt, khi nào thì cần chú ý và làm thế nào để chăm sóc cho làn da quanh mắt, một vùng da mỏng manh và nhạy cảm bậc nhất trên cơ thể nhé.
Để bắt đầu hành trình tìm hiểu về nốt ruồi nói chung và nốt ruồi dưới mắt trái nói riêng, chúng ta cần nắm vững những kiến thức căn bản nhất. Điều này không chỉ giúp bạn tự tin hơn với những gì đang diễn ra trên cơ thể mình mà còn giúp bạn biết cách “đọc hiểu” những dấu hiệu mà làn da đang gửi gắm. Trước khi đi sâu vào vấn đề cụ thể, bạn có thể tìm hiểu thêm về các loại đốm hoặc mảng màu khác xuất hiện trên da, chẳng hạn như [nổi chấm đỏ trên da như nốt ruồi son], để có cái nhìn tổng quan hơn về các loại tổn thương da thường gặp.
Bạn có tự hỏi nốt ruồi thực chất là gì không? Đơn giản mà nói, nốt ruồi (trong y học gọi là nevus sắc tố) là những khối u lành tính của các tế bào hắc tố (melanocytes) tập trung lại. Tế bào hắc tố là những tế bào chịu trách nhiệm sản xuất melanin – sắc tố tạo màu cho da, tóc và mắt của chúng ta. Khi các tế bào này phát triển thành cụm thay vì phân bố đều trên da, chúng sẽ tạo thành những chấm hoặc mảng có màu sẫm hơn, đó chính là nốt ruồi.
Nốt ruồi có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên cơ thể, từ da đầu, lòng bàn tay, lòng bàn chân cho đến cả những vùng “kín đáo” như dưới móng tay hay trên niêm mạc. Chúng có thể là bẩm sinh (xuất hiện từ khi sinh ra) hoặc phổ biến hơn là mắc phải (xuất hiện sau này trong cuộc đời). Hầu hết mọi người đều có nốt ruồi, số lượng có thể khác nhau tùy người, trung bình từ 10 đến 40 nốt.
Vậy tại sao lại có nốt ruồi? Nguyên nhân chính thường liên quan đến sự kết hợp của yếu tố di truyền và tác động từ môi trường. Nếu trong gia đình bạn có nhiều người có nốt ruồi, khả năng cao là bạn cũng sẽ có. Bên cạnh đó, yếu tố quan trọng bậc nhất là ánh nắng mặt trời, đặc biệt là tia cực tím (UV). Tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời, nhất là từ khi còn nhỏ, có thể kích thích các tế bào hắc tố tăng sinh và hình thành nốt ruồi mới hoặc làm các nốt ruồi cũ đậm màu hơn. Thay đổi nội tiết tố trong giai đoạn dậy thì, thai kỳ hoặc mãn kinh cũng có thể ảnh hưởng đến sự xuất hiện và màu sắc của nốt ruồi.
Nốt ruồi thường có dạng tròn hoặc oval, bờ đều đặn, bề mặt phẳng hoặc hơi gồ lên. Màu sắc của nốt ruồi có thể đa dạng, từ nâu nhạt, nâu đậm, đen, thậm chí là đỏ hoặc hồng (như trường hợp [tự nhiên mọc nốt ruồi son], dù đây là một loại tổn thương khác). Kích thước phổ biến là dưới 6mm.
Khi nói về nốt ruồi dưới mắt trái, điều đầu tiên cần nhận thức là vị trí của nó. Vùng da quanh mắt là một trong những vùng da mỏng manh và nhạy cảm nhất trên cơ thể. Lớp biểu bì ở đây mỏng hơn đáng kể so với các vùng khác, và vùng này thường xuyên phải “làm việc” do cử động của mắt và biểu cảm khuôn mặt.
Một chiếc nốt ruồi nằm ở vị trí này có thể đối mặt với một số thách thức hoặc cần sự chú ý đặc biệt:
Về mặt y học, bản chất của nốt ruồi dưới mắt trái vẫn tương tự như nốt ruồi ở bất kỳ vị trí nào khác. Tuy nhiên, việc nó xuất hiện ở một vùng da nhạy cảm và dễ bị tổn thương hơn đòi hỏi chúng ta phải quan sát kỹ lưỡng và cẩn trọng hơn trong việc chăm sóc.
Đây là câu hỏi quan trọng nhất mà hầu hết mọi người đều thắc mắc. Hầu hết các nốt ruồi là lành tính và sẽ không gây ra vấn đề gì về sức khỏe. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, nốt ruồi có thể biến đổi thành ung thư da, phổ biến nhất là u hắc tố (melanoma). U hắc tố là một loại ung thư da nguy hiểm, có khả năng di căn nhanh chóng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Vị trí dưới mắt trái không làm cho nốt ruồi dễ bị ung thư hơn một cách tự nhiên, nhưng như đã nói, vùng da này dễ tiếp xúc với ánh nắng và khó theo dõi. Do đó, việc kiểm tra định kỳ và nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường là vô cùng quan trọng.
Làm thế nào để nhận biết một nốt ruồi có khả năng là bất thường? Các chuyên gia da liễu thường sử dụng quy tắc ABCDE để đánh giá nốt ruồi. Bạn hoàn toàn có thể tự kiểm tra nốt ruồi dưới mắt trái của mình (nhờ người thân giúp nếu khó nhìn) dựa trên các tiêu chí này:
Ngoài quy tắc ABCDE, bạn cũng nên lưu ý đến “dấu hiệu con vịt xấu xí” (ugly duckling sign). Hầu hết các nốt ruồi trên cơ thể bạn sẽ trông khá giống nhau. Nếu có một chiếc nốt ruồi trông hoàn toàn khác biệt so với những nốt còn lại (to hơn, đậm màu hơn, hình dạng khác), đó cũng là một dấu hiệu đáng ngờ cần được bác sĩ da liễu kiểm tra.
Tiến sĩ Lê Văn Khoa, Trưởng khoa Thẩm mỹ Da tại một bệnh viện uy tín, chia sẻ: “Nhiều người chủ quan với nốt ruồi nhỏ dưới mắt, nghĩ rằng nó chỉ ảnh hưởng thẩm mỹ. Tuy nhiên, chúng tôi đã tiếp nhận không ít trường hợp u hắc tố khởi phát từ những nốt ruồi tưởng chừng như vô hại. Điều quan trọng là phải tự kiểm tra da định kỳ và không ngần ngại đi khám ngay khi phát hiện bất kỳ sự thay đổi nào, dù là nhỏ nhất, trên nốt ruồi của mình.”
Nếu bạn phát hiện nốt ruồi dưới mắt trái (hoặc bất kỳ nốt ruồi nào trên cơ thể) có một hoặc nhiều dấu hiệu trong quy tắc ABCDE, hoặc có bất kỳ triệu chứng đáng ngờ nào khác như ngứa dai dẳng, đau, chảy máu mà không do chấn thương, đóng vảy, loét, hoặc thay đổi cảm giác, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu càng sớm càng tốt.
Đừng chờ đợi hay tự chẩn đoán dựa trên thông tin trên mạng. Chỉ có bác sĩ da liễu, với kinh nghiệm và các công cụ chuyên dụng (như kính hiển vi soi da – dermoscope), mới có thể đánh giá chính xác tính chất của nốt ruồi. Việc phát hiện sớm u hắc tố mang tính quyết định đối với hiệu quả điều trị và tiên lượng bệnh.
Ngoài ra, ngay cả khi nốt ruồi dưới mắt trái của bạn trông hoàn toàn bình thường về mặt y học, bạn vẫn có thể muốn gặp bác sĩ da liễu vì lý do thẩm mỹ hoặc nếu nốt ruồi gây khó chịu do cọ xát. Bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn về các phương pháp xóa nốt ruồi an toàn và hiệu quả.
Quá trình chẩn đoán một nốt ruồi, đặc biệt là khi có nghi ngờ ác tính, thường bao gồm các bước sau:
Bạn có thể thắc mắc liệu quy trình này có đau không. Việc gây tê tại chỗ đảm bảo bạn sẽ không cảm thấy đau trong quá trình sinh thiết. Sau khi hết thuốc tê, bạn có thể cảm thấy hơi khó chịu hoặc đau nhẹ tại vị trí sinh thiết, nhưng thường không quá dữ dội và có thể kiểm soát bằng thuốc giảm đau thông thường. Việc chăm sóc vết thương sau sinh thiết cũng rất quan trọng để tránh nhiễm trùng và giảm thiểu sẹo.
Nếu nốt ruồi dưới mắt trái của bạn là lành tính và bạn muốn xóa bỏ vì lý do thẩm mỹ hoặc do nó gây khó chịu, có một số phương pháp phổ biến được bác sĩ da liễu thực hiện:
Phẫu thuật cắt bỏ (Surgical Excision): Đây là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất, đặc biệt đối với nốt ruồi lớn, gồ lên hoặc có nghi ngờ loạn sản. Bác sĩ sẽ sử dụng dao mổ để cắt bỏ toàn bộ nốt ruồi và một rìa nhỏ da lành xung quanh, sau đó khâu lại vết thương bằng chỉ khâu. Mẫu mô thường được gửi đi xét nghiệm giải phẫu bệnh để xác nhận lại tính lành tính.
Phẫu thuật cạo (Shave Excision): Thường dùng cho nốt ruồi nhỏ, gồ lên và chắc chắn là lành tính. Bác sĩ sẽ gây tê và sử dụng lưỡi dao sắc để “cạo” ngang nốt ruồi ngang với bề mặt da. Vết thương sau đó được cầm máu bằng nhiệt hoặc hóa chất và không cần khâu.
Xóa nốt ruồi bằng Laser: Phương pháp này sử dụng tia laser để phá hủy sắc tố trong nốt ruồi. Thường hiệu quả với nốt ruồi phẳng hoặc nốt ruồi “son” (cherry angioma – thực chất là mạch máu chứ không phải nốt ruồi sắc tố). Có nhiều loại laser khác nhau (CO2 laser, Er:YAG laser, Q-switched laser…) tùy thuộc vào loại nốt ruồi.
Đốt điện (Electrocautery): Sử dụng dòng điện nhiệt để phá hủy mô nốt ruồi. Giống như laser, thường dùng cho nốt ruồi nhỏ, lành tính.
Phẫu thuật lạnh (Cryotherapy): Sử dụng nitơ lỏng ở nhiệt độ rất thấp để đóng băng và phá hủy mô nốt ruồi. Thường dùng cho các tổn thương lành tính như dày sừng tiết bã hoặc [mụn cóc phẳng trên mặt], ít dùng cho nốt ruồi sắc tố thực sự vì khó kiểm soát độ sâu, có thể gây thay đổi sắc tố và không có mẫu mô.
Lựa chọn phương pháp xóa nốt ruồi dưới mắt trái phụ thuộc vào nhiều yếu tố: kích thước, độ sâu, tính chất (lành tính hay nghi ngờ), vị trí chính xác (sát mí mắt hay xa hơn), loại da của bạn và mong muốn về thẩm mỹ. Quan trọng nhất là phải được bác sĩ da liễu khám và tư vấn trực tiếp. Tuyệt đối không nên tự ý sử dụng các phương pháp dân gian hoặc hóa chất lột tẩy để xóa nốt ruồi tại nhà, đặc biệt là ở vùng da nhạy cảm như dưới mắt, vì có thể gây nhiễm trùng, sẹo xấu và bỏ lỡ cơ hội phát hiện sớm tổn thương ác tính.
Bác sĩ Nguyễn Thị Thu Hằng, Chuyên gia Da liễu với nhiều năm kinh nghiệm, nhấn mạnh: “Vùng da dưới mắt đòi hỏi sự tinh tế và cẩn trọng đặc biệt khi thực hiện bất kỳ thủ thuật nào, dù là xóa nốt ruồi hay xử lý các vấn đề da liễu khác. An toàn luôn phải đặt lên hàng đầu, sau đó mới đến hiệu quả thẩm mỹ. Một chiếc nốt ruồi lành tính có thể xóa bỏ dễ dàng, nhưng một tổn thương nghi ngờ ác tính cần được xử lý đúng cách để cứu sống bệnh nhân. Do đó, việc chẩn đoán chính xác trước khi quyết định xóa là bước không thể bỏ qua.”
Quá trình chăm sóc sau khi xóa nốt ruồi dưới mắt trái là cực kỳ quan trọng để đảm bảo vết thương lành tốt, giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng và làm mờ sẹo. Hướng dẫn cụ thể sẽ tùy thuộc vào phương pháp xóa nốt ruồi được sử dụng, nhưng có một số nguyên tắc chung:
Việc tuân thủ đúng chỉ dẫn của bác sĩ sau khi xóa nốt ruồi là “chìa khóa” để có kết quả tốt nhất, không chỉ về mặt sức khỏe mà còn cả về mặt thẩm mỹ. Đừng vì chủ quan mà bỏ qua bất kỳ bước nào trong quy trình chăm sóc này nhé.
Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn sự xuất hiện của nốt ruồi do yếu tố di truyền, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể thực hiện các biện pháp để giảm nguy cơ nốt ruồi mới hình thành, ngăn chặn nốt ruồi hiện có thay đổi thành ác tính, và bảo vệ làn da nói chung:
Bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời: Đây là biện pháp quan trọng nhất.
Tự kiểm tra da định kỳ: Hãy dành thời gian mỗi tháng một lần để tự kiểm tra toàn bộ làn da của mình, từ đầu đến chân, bao gồm cả những vùng khó nhìn như da đầu, sau tai, lưng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, kẽ ngón tay, ngón chân, và vùng sinh dục. Sử dụng gương cầm tay và gương toàn thân để quan sát những vùng khó thấy. Làm quen với “bản đồ” nốt ruồi của mình để dễ dàng phát hiện những nốt mới xuất hiện hoặc nốt cũ thay đổi.
Đi khám da liễu định kỳ: Ngay cả khi bạn không thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, việc kiểm tra da định kỳ bởi bác sĩ da liễu (thường là mỗi năm một lần, hoặc thường xuyên hơn nếu bạn có yếu tố nguy cơ cao như tiền sử gia đình mắc u hắc tố, có nhiều nốt ruồi, da sáng màu, tiền sử cháy nắng nặng) là rất cần thiết. Bác sĩ có kinh nghiệm và công cụ chuyên dụng sẽ giúp phát hiện sớm những tổn thương mà bạn có thể bỏ sót.
Việc chủ động bảo vệ da và kiểm tra sức khỏe định kỳ là cách tốt nhất để “làm chủ” tình hình, giảm thiểu rủi ro và có thể phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
Ngoài khía cạnh y học, chúng ta không thể phủ nhận rằng trong văn hóa Á Đông, đặc biệt là Việt Nam, nốt ruồi thường gắn liền với ý nghĩa về tướng số, vận mệnh và tính cách. Nốt ruồi dưới mắt trái cũng không ngoại lệ và được “giải mã” theo nhiều cách khác nhau tùy vị trí cụ thể (dưới đuôi mắt, sát mí mắt, giữa gò má…).
Lưu ý quan trọng: Các giải thích về tướng số chỉ mang tính chất tham khảo văn hóa và giải trí. Tuyệt đối không nên dựa vào tướng số để đánh giá sức khỏe hoặc quyết định có xóa hay giữ lại nốt ruồi. Quyết định về sức khỏe và điều trị y tế phải luôn dựa trên kết quả khám và tư vấn của bác sĩ da liễu. Việc một người có [mắt tối sầm chóng mặt] hay gặp các vấn đề sức khỏe khác không liên quan đến vị trí nốt ruồi theo tướng số.
Chúng ta hoàn toàn có thể tìm hiểu về tướng số như một nét đẹp văn hóa, nhưng khi đối mặt với một chiếc nốt ruồi có dấu hiệu bất thường về mặt y học, hãy ưu tiên gặp bác sĩ để được chẩn đoán và xử lý kịp thời.
Đôi khi, cái mà chúng ta nhìn thấy dưới mắt trái và nghĩ đó là nốt ruồi lại có thể là một loại tổn thương da khác. Việc phân biệt chính xác giúp chúng ta có cách chăm sóc và xử lý phù hợp. Một số tổn thương da thường gặp ở vùng mặt và có thể bị nhầm lẫn với nốt ruồi bao gồm:
Việc phân biệt giữa nốt ruồi và các tổn thương khác đôi khi rất khó khăn ngay cả với mắt thường. Đó là lý do vì sao việc khám bác sĩ da liễu là cần thiết khi bạn không chắc chắn về một tổn thương da nào đó.
Nếu nốt ruồi dưới mắt trái của bạn đã được bác sĩ xác định là lành tính, bạn hoàn toàn có thể “sống chung hòa bình” với nó. Điều quan trọng là tiếp tục theo dõi định kỳ và chăm sóc da vùng này đúng cách.
Một chiếc nốt ruồi lành tính không đòi hỏi bạn phải lo lắng quá mức, nhưng cũng không nên chủ quan. Quan tâm đúng mức, theo dõi cẩn thận và thăm khám bác sĩ khi cần thiết là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe làn da của bạn.
Trong hành trình chăm sóc sức khỏe làn da, việc tìm kiếm thông tin chính xác và đáng tin cậy là vô cùng quan trọng. Các vấn đề da liễu, dù nhỏ hay lớn, đều cần được nhìn nhận một cách khoa học và khách quan. Đôi khi, một nốt ruồi nhỏ bé dưới mắt trái lại là “lời nhắc” để chúng ta quan tâm hơn đến sức khỏe tổng thể và tầm soát các vấn đề tiềm ẩn.
Chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về nốt ruồi dưới mắt trái từ góc độ y học, nhận diện các dấu hiệu cần chú ý, các phương pháp chẩn đoán và điều trị, cũng như cách phòng ngừa và chăm sóc. Hãy luôn nhớ rằng, sức khỏe là vốn quý nhất, và việc chăm sóc bản thân, dù là những chi tiết nhỏ nhất như một chiếc nốt ruồi, cũng là cách thể hiện tình yêu với chính mình.
Nếu bạn vẫn còn băn khoăn, lo lắng về chiếc nốt ruồi dưới mắt trái của mình hoặc bất kỳ tổn thương da nào khác, đừng ngần ngại tìm đến sự tư vấn của bác sĩ da liễu. Họ là những chuyên gia có kiến thức và kinh nghiệm để giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng của mình và đưa ra lời khuyên tốt nhất. Đặt lịch hẹn khám bác sĩ là bước đi thông minh nhất bạn có thể làm vì sức khỏe làn da của mình. NHA KHOA BẢO ANH luôn mong muốn mang đến cho cộng đồng những thông tin y tế hữu ích và đáng tin cậy, góp phần nâng cao nhận thức về sức khỏe toàn diện.
Ý kiến của bạn
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi