Trong cuộc sống, đôi khi chúng ta gặp phải những tình huống bất ngờ, ngoài kế hoạch, nhất là trong chuyện quan hệ tình dục. Lúc này, nhiều người nghĩ ngay đến Thuốc Tránh Thai Cấp Tốc như một “cứu cánh” để ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn. Nhưng bạn đã thực sự hiểu rõ về loại thuốc này chưa? Nó hoạt động như thế nào, có hiệu quả ra sao, và quan trọng nhất là dùng sao cho đúng, cho an toàn? Bài viết này sẽ cùng bạn đi sâu tìm hiểu, gỡ rối những băn khoăn, để bạn có thể đưa ra quyết định sáng suốt cho sức khỏe của mình. Đây không chỉ là câu chuyện của riêng ai, mà là kiến thức cần thiết cho mỗi người để chủ động bảo vệ bản thân.
Thuốc tránh thai cấp tốc, hay còn gọi là thuốc ngừa thai khẩn cấp hoặc viên uống tránh thai sau quan hệ, là một phương pháp tránh thai được sử dụng sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ hoặc biện pháp tránh thai thông thường gặp sự cố.
Nói một cách đơn giản, đây là một dạng “phanh gấp” tạm thời để ngăn ngừa việc mang thai xảy ra, chứ không phải là biện pháp ngừa thai dùng thường xuyên thay cho các phương pháp khác.
Hình ảnh minh họa thuốc tránh thai cấp tốc, viên nén nhỏ gọn, đặt trong vỉ hoặc hộp giấy.
Thuốc tránh thai cấp tốc thường chứa nội tiết tố liều cao, có tác động lên hệ sinh sản nữ giới nhằm ngăn chặn hoặc làm chậm quá trình thụ thai. Nó không phải là thuốc phá thai, nghĩa là nó sẽ không có tác dụng nếu quá trình mang thai đã bắt đầu, tức là trứng đã được thụ tinh và làm tổ trong tử cung. Tương tự như tìm hiểu về [siêu âm tim thai ở tuần thứ mấy], việc xác định sớm tình trạng thai nghén là rất quan trọng, và thuốc tránh thai cấp tốc chỉ có tác dụng trước khi quá trình này diễn ra.
Cơ chế hoạt động chính của thuốc tránh thai cấp tốc là can thiệp vào quá trình rụng trứng.
Nó chủ yếu ngăn cản hoặc trì hoãn buồng trứng phóng thích trứng. Nếu không có trứng gặp tinh trùng, quá trình thụ tinh sẽ không thể xảy ra, và do đó, không có thai nghén.
Ngoài ra, một số loại thuốc ngừa thai khẩn cấp cũng có thể ảnh hưởng đến niêm mạc tử cung, khiến nó kém “hiếu khách” với phôi thai, hoặc làm đặc chất nhầy cổ tử cung, cản trở tinh trùng di chuyển. Tuy nhiên, tác dụng chính và hiệu quả nhất của nó vẫn là ngăn chặn rụng trứng. Điều này khác biệt hoàn toàn với tác động của các chất độc hại như khi [bị thuốc sâu dính vào da], nơi cơ thể phản ứng mạnh mẽ với hóa chất, còn thuốc tránh thai cấp tốc lại hoạt động theo cơ chế nội tiết tố một cách có kiểm soát.
Bạn nên nghĩ đến việc sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc trong các tình huống sau khi quan hệ tình dục mà có nguy cơ mang thai:
Các tình huống cần sử dụng thuốc bao gồm quan hệ tình dục không dùng bất kỳ biện pháp tránh thai nào hoặc biện pháp tránh thai thông thường bị thất bại.
Những trường hợp cụ thể có thể kể đến như:
Điều quan trọng nhất là phải hành động càng sớm càng tốt sau khi quan hệ không an toàn, vì hiệu quả của thuốc ngừa thai khẩn cấp giảm dần theo thời gian.
Trên thị trường hiện có vài loại thuốc tránh thai cấp tốc chính, khác nhau về hoạt chất và thời gian hiệu quả tối đa.
Các loại thuốc này có cơ chế và thời gian tác dụng khác nhau, phù hợp với từng trường hợp cụ thể.
Đây là loại phổ biến nhất, thường được biết đến với các tên gọi như Postinor-1, Postinor-2, hoặc nhiều tên thương mại khác.
Đây là loại thuốc thế hệ mới hơn, hoạt động theo cơ chế khác một chút.
Phương pháp này sử dụng liều cao của các loại thuốc tránh thai hàng ngày dạng kết hợp (chứa cả estrogen và progestin) như một biện pháp tránh thai khẩn cấp.
Việc lựa chọn loại thuốc nào còn phụ thuộc vào thời gian từ khi quan hệ không an toàn, tình trạng sức khỏe và sự tư vấn từ nhân viên y tế. Đừng tự ý quyết định, nhất là khi bạn không chắc chắn về cách sử dụng hay loại thuốc.
Hiệu quả của thuốc tránh thai cấp tốc không đạt 100% và phụ thuộc vào nhiều yếu tố, quan trọng nhất là thời điểm uống thuốc sau khi quan hệ.
Nói chung, uống càng sớm, hiệu quả càng cao.
Đối với thuốc chứa Levonorgestrel:
Đối với thuốc chứa Ulipristal acetate (EllaOne):
Các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến hiệu quả bao gồm:
Điều cốt lõi cần nhớ là thuốc tránh thai cấp tốc không phải là phương pháp tránh thai tin cậy để dùng thường xuyên. Hiệu quả của nó thấp hơn đáng kể so với các biện pháp ngừa thai dùng định kỳ như thuốc tránh thai hàng ngày, que cấy, miếng dán, vòng tránh thai, hoặc bao cao su dùng đúng cách.
Do chứa liều nội tiết tố cao, thuốc tránh thai cấp tốc có thể gây ra một số tác dụng phụ, đa phần là nhẹ và thoáng qua.
Các tác dụng phụ phổ biến nhất thường liên quan đến đường tiêu hóa và những thay đổi tạm thời về nội tiết tố.
Những tác dụng phụ thường gặp bao gồm:
Các tác dụng phụ này thường tự hết trong vòng 24-48 giờ sau khi uống thuốc. Tuy nhiên, nếu buồn nôn và nôn dữ dội hoặc các triệu chứng kéo dài hoặc nghiêm trọng, bạn nên tìm kiếm lời khuyên y tế. Đừng nhầm lẫn các tác dụng phụ này với những vấn đề sức khỏe khác như các vấn đề tiêu hóa mãn tính cần [thuốc trị trào ngược dạ dày thực quản], vì đây là phản ứng tạm thời với nội tiết tố liều cao.
Mặc dù được coi là khá an toàn cho hầu hết phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, thuốc tránh thai cấp tốc không phù hợp với tất cả mọi người.
Có một số trường hợp chống chỉ định tuyệt đối hoặc tương đối mà bạn cần lưu ý và tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những đối tượng không nên dùng thuốc tránh thai cấp tốc bao gồm:
Điều cực kỳ quan trọng là phải trung thực về tiền sử bệnh tật và các loại thuốc đang dùng khi hỏi mua hoặc được tư vấn về thuốc tránh thai cấp tốc. Đừng giấu giếm thông tin vì nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và sự an toàn của chính bạn.
Có, thuốc tránh thai cấp tốc có thể gây ra những thay đổi tạm thời đối với chu kỳ kinh nguyệt của bạn.
Đây là một tác dụng phụ phổ biến do liều nội tiết tố cao trong thuốc ảnh hưởng đến cân bằng hormone tự nhiên của cơ thể.
Các thay đổi thường gặp bao gồm:
Những thay đổi này thường chỉ là tạm thời và chu kỳ kinh nguyệt của bạn sẽ trở lại bình thường trong vòng 1-2 tháng tiếp theo. Tuy nhiên, nếu kỳ kinh tiếp theo của bạn chậm trễ quá 7 ngày so với ngày dự kiến, hoặc tính chất kỳ kinh rất khác thường (ví dụ: rất nhẹ so với mọi khi), bạn nên cân nhắc thử thai để loại trừ khả năng thuốc không hiệu quả.
Hãy nhớ rằng, thuốc tránh thai cấp tốc chỉ tác động đến chu kỳ ngay sau khi uống thuốc. Nó không gây ra những ảnh hưởng lâu dài đến khả năng sinh sản hay chu kỳ kinh nguyệt về sau nếu không lạm dụng.
Tuyệt đối KHÔNG nên lạm dụng hoặc sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc như một biện pháp ngừa thai thông thường, thay thế cho các phương pháp dùng định kỳ.
Sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc thường xuyên mang lại nhiều rủi ro và hạn chế.
Tại sao không nên lạm dụng?
Sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc chỉ nên giới hạn trong các tình huống “cấp bách”, “khẩn cấp” đúng như tên gọi của nó. Nếu bạn có hoạt động tình dục đều đặn, điều quan trọng là phải tìm hiểu và lựa chọn một biện pháp tránh thai phù hợp để sử dụng thường xuyên, vừa có hiệu quả cao, vừa an toàn cho sức khỏe lâu dài.
Xung quanh thuốc tránh thai cấp tốc có rất nhiều thông tin sai lệch hoặc chưa đầy đủ. Việc phân biệt rõ ràng đâu là sự thật, đâu là lầm tưởng giúp bạn sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả hơn.
Hãy cùng làm sáng tỏ một vài lầm tưởng phổ biến.
Đây là một trong những lầm tưởng phổ biến và gây lo lắng nhất. Sự thật là không có bằng chứng khoa học nào cho thấy việc sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc, kể cả khi dùng vài lần trong đời, gây vô sinh lâu dài.
Thuốc chỉ tác động tạm thời lên chu kỳ rụng trứng và niêm mạc tử cung trong một khoảng thời gian ngắn. Khi tác dụng của thuốc hết, chức năng sinh sản của bạn sẽ trở lại bình thường ngay trong chu kỳ tiếp theo. Khả năng mang thai của bạn sẽ không bị ảnh hưởng bởi việc đã từng dùng thuốc tránh thai cấp tốc. Nỗi lo này cũng giống như việc nhiều người lo lắng rằng [thuốc ăn được ngủ được] có thể gây nghiện hoặc ảnh hưởng lâu dài đến chức năng cơ thể, trong khi sự thật lại phức tạp và cần đánh giá y tế.
Đây là một lầm tưởng nguy hiểm, vì nó đánh đồng tránh thai cấp tốc với phá thai. Sự thật là thuốc tránh thai cấp tốc ngăn ngừa thai nghén xảy ra, chứ không chấm dứt thai kỳ đã hình thành.
Cơ chế hoạt động của thuốc là ngăn chặn hoặc trì hoãn rụng trứng, ngăn tinh trùng gặp trứng, hoặc ngăn phôi làm tổ. Nó hoàn toàn không có tác dụng gây sảy thai nếu trứng đã được thụ tinh và làm tổ trong tử cung. Nếu bạn đã có thai, uống thuốc tránh thai cấp tốc sẽ không làm gián đoạn thai kỳ đó. Đây là điểm khác biệt cốt lõi và cần được hiểu rõ.
Một số người tin rằng thuốc chỉ có tác dụng ngăn thai mà không ảnh hưởng gì đến cơ thể. Tuy nhiên, sự thật là thuốc tránh thai cấp tốc có thể gây ra các tác dụng phụ tạm thời, phổ biến nhất là buồn nôn, đau đầu, căng tức ngực, và thay đổi chu kỳ kinh nguyệt.
Mặc dù các tác dụng phụ này thường nhẹ và tự hết, nhưng chúng vẫn là những ảnh hưởng rõ rệt của thuốc lên cơ thể do liều nội tiết tố cao. Không nên coi thường hoặc bỏ qua khả năng xảy ra tác dụng phụ khi sử dụng thuốc.
Hình ảnh minh họa phân biệt sự thật và lầm tưởng về thuốc tránh thai cấp tốc.
Sau khi uống thuốc tránh thai cấp tốc, có vài điều quan trọng bạn nên theo dõi và thực hiện để đảm bảo an toàn và biết kết quả.
Việc theo dõi sau khi uống thuốc giúp bạn nhận biết sớm nếu thuốc không hiệu quả hoặc gặp các vấn đề sức khỏe khác.
Những việc cần làm:
Chủ động theo dõi và tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe bản thân sau khi sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc.
Để có cái nhìn toàn diện và chính xác nhất, hãy lắng nghe lời khuyên từ một chuyên gia trong lĩnh vực này.
Theo Bác sĩ Trần Thị Thuỷ, chuyên gia Sản phụ khoa:
“Thuốc tránh thai cấp tốc là một công cụ hữu ích trong những trường hợp ‘bất khả kháng’ để ngăn ngừa thai ngoài ý muốn. Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh rằng nó không phải là ‘viên kẹo’ có thể dùng tùy tiện. Sử dụng nó càng sớm sau quan hệ không an toàn thì hiệu quả càng cao. Và quan trọng nhất, đừng lạm dụng nó. Nếu bạn đang hoạt động tình dục, hãy tìm hiểu và lựa chọn một biện pháp tránh thai hiệu quả và phù hợp với bản thân để sử dụng thường xuyên. Điều này không chỉ giúp bạn chủ động trong việc kế hoạch hóa gia đình mà còn bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài.”
Lời khuyên này càng khẳng định tầm quan trọng của việc hiểu đúng và dùng đúng thuốc tránh thai cấp tốc.
Thuốc tránh thai cấp tốc là một giải pháp dự phòng cho những tình huống khẩn cấp, giúp giảm nguy cơ mang thai ngoài ý muốn sau quan hệ tình dục không được bảo vệ. Nó hoạt động chủ yếu bằng cách ngăn chặn hoặc trì hoãn rụng trứng và hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào thời điểm sử dụng. Mặc dù thường gây ra một số tác dụng phụ nhẹ và tạm thời, nhưng nó không gây vô sinh hay chấm dứt thai kỳ đã hình thành. Tuyệt đối không nên lạm dụng thuốc ngừa thai khẩn cấp thay cho các biện pháp tránh thai thông thường do hiệu quả thấp hơn và liều nội tiết tố cao. Nếu bạn đã sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc, hãy theo dõi chu kỳ kinh nguyệt tiếp theo và thử thai nếu cần thiết. Quan trọng hơn cả, nếu bạn đang có hoạt động tình dục, hãy chủ động tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia y tế để lựa chọn một biện pháp tránh thai phù hợp, an toàn và hiệu quả cho bản thân. Sức khỏe của bạn là quý giá nhất, đừng ngần ngại tìm hiểu và tự bảo vệ mình.
Ý kiến của bạn
Tags
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi